Presidenti Tajip Erdogan doli i pari në raundin e parë të zgjedhjeve të Turqisë duke e lënë për disa pikë mbrapa rivalin e tij që po përballet me një luftë të vështirë për ta penguar atë që ta zgjasë sundimin e tij edhe në dekaden e tretë. Erdogani doli pak më poshtë kufirit prej 50% që ishte i nevojshëm për të shmangur dërgimin e vendit në një raund të dytë të zgjedhjeve presidenciale, të konsideruara si një gjykim mbi sundimin e tij autokratik.
Aleanca Popullore e Erdoganit, e përbërë nga Partia e tij AK me rrënjë islamike dhe partnerët e saj nacionalistë, dukeshin të vendosur edhe se do të fitonin këto zgjedhje por doli se edhe opozita ka qenë e mobilizuar fuqishëm për një fitore.
“Fitues është padyshim vendi ynë,” tha Erdogan në një fjalim para mbështetësve që brohoritnin gjatë natës në selinë e Partisë së tij qeverisëse AK me rrënjë islamike në kryeqytetin Ankara.
Përpara zgjedhjeve të së dielës, opozita kishte ndjerë shansin e saj më të mirë për të rrëzuar Erdoganin, e përforcuar nga sondazhet që e tregonin atë pas kundërshtarit të tij kryesor Kemal Kilicdaroglu. Por rezultatet treguan se Erdogan dhe Partia e tij AK kishin qenë në gjendje të mblidhnin votuesit konservatorë pavarësisht një krize të kostos së jetesës.
Kilicdaroglu, kreu i një aleance gjashtëpalëshe, u zotua se do të fitojë në balotazh dhe e akuzoi partinë e Erdoganit për ndërhyrje në numërimin dhe raportimin e rezultateve. Ai u bëri thirrje mbështetësve të tij që të jenë të durueshëm, edhe pse ata shiheshin të mërzitur të hënën.
“Ne jemi të trishtuar, jemi të dëshpëruar për të gjithë situatën. Ne prisnim rezultate të ndryshme,” tha udhëtari Volkan Atilgan teksa ishte ulur pranë një stacioni traget në Stamboll. Dashtë Zoti, këtë fitore do ta fitojmë në raundin e dytë”.
Ndërsa ndryshe u shpreh mbështetësi i Erdoganit, inxhinieri i sigurisë kibernetike Feyyaz Balcu, 23 vjeç. Ai tha se: “Është shumë e rëndësishme për të gjithë popullin turk që Erdogan të fitojë zgjedhjet. Ai është një udhëheqës botëror dhe të gjithë turqit dhe muslimanët duan Erdoganin si president,”.
Me 99% të kutive të numëruara të votimit, ku pjesëmarrja në votime ishte shumë e lartë prej 88.8%, Erdogan po kryeson me 49.4 vota dhe Kilicdaroglu me 44.96%, u tha gazetarëve kryetari i Bordit të Lartë Zgjedhor Ahmet Yener.
Kandidati i tretë, nacionalisti Sinan Ogan, mori 5.2% të votave dhe analistët thanë se ai mund të luante një rol “mbretbërës” në balotazh nëse vendos të mbështesë një nga të dy.
Perspektiva që qeverisja e Erdogan të hyjë në dekadën e tretë do të shqetësojë aktivistët e të drejtave civile që bëjnë fushatë për reforma dhe për të zhbërë dëmin që ata thonë se i ka bërë demokracisë së Turqisë. Mijëra të burgosur politikë dhe aktivistë mund të lirohen nëse opozita fiton.
Aksionet ranë, lira ishte afër nivelit më të ulët të dy muajve, obligacionet sovrane në dollarë ranë dhe kostoja e sigurimit të ekspozimit ndaj borxhit të Turqisë u rrit. Analistët shprehën shqetësim rreth pasigurisë dhe zvogëlimit të perspektivave të një rikthimi në ortodoksinë e politikës ekonomike.
Zgjedhjet janë vëzhguar nga afër në Evropë, Uashington, Moskë dhe në të gjithë rajonin, ku Erdogan e ka pohuar fuqinë turke duke forcuar lidhjet me Rusinë dhe duke tensionuar aleancën tradicionale të Ankarasë me Shtetet e Bashkuara.
Erdogan është një nga aleatët kryesorë të Presidentit Vladimir Putin dhe shfaqja e tij e fortë ka të ngjarë të inkurajojë Kremlinin, por të nervozojë administratën Biden, si dhe shumë liderë evropianë dhe të Lindjes së Mesme që kishin marrëdhënie të trazuara me Erdoganin.
Pasiguria politike pritet të rëndojë në tregjet financiare gjatë dy javëve të ardhshme. Brenda natës lira arriti një nivel të ri të ulët dy mujor kundrejt dollarit, duke u dobësuar në 19.70 përpara se të kthehej në 19.645 në 06:00 GMT.
Sipas S&P Global Market Intelligence, kostoja e sigurimit kundër borxheve të saj sovrane të sigurimeve ndaj Turqisë u rrit në nivelin më të lartë në gjashtë muaj, duke u rritur me 105 pikë bazë (bps) nga nivelet e së premtes në 597 bps.
Entuziazmi në selinë e partisë opozitare ishte zbutur brenda natës teksa u numëruan votat. Përpara zgjedhjeve, sondazhet e kishin vënë Kilicdaroglu pak përpara, me dy sondazhe të premten që e tregonin atë mbi pragun e 50%.
Opozita kishte pritur të përfitonte nga zemërimi i votuesve për problemet ekonomike pasi një politikë joortodokse e normave të ulëta të interesit shkaktoi një krizë të lirës dhe inflacion në rritje. Pastaj reagimi i ngadaltë i qeverisë ndaj tërmeteve që vranë 50,000 njerëz në shkurt ishte pritur gjithashtu të ndikonte tek votuesit.
Kilicdaroglu është zotuar të ringjallë demokracinë pas viteve të represionit shtetëror, t’i kthehet politikave burimore ekonomike, të fuqizojë institucionet që humbën autonominë nën Erdoganin dhe të rindërtojë lidhjet e brishta me Perëndimin.
Kritikët kanë frikë se Erdogan do të qeverisë gjithnjë e më shumë në mënyrë autokratike nëse fiton një mandat tjetër. Megjithatë, Presidenti 69-vjeçar, një veteran i një duzinë fitoresh në zgjedhje, thotë se e respekton demokracinë.
(Burimi: Reuters)
