Ndërtimi i fshatit, tërësisht mbi shtylla, ishte një vepër inxhinierike shumë e vështirë.
Një zbulim vërtet i bujshëm është bërë nga një ekip arkeologësh në Shqipëri, në liqenin e Ohrit. Për t’u identifikuar nga ekspertët në pellgun që shënon kufirin me Maqedoninë e Veriut është një fshat, ndoshta një nga komunitetet e para të vendosura në Evropë, që daton midis 6000 dhe 5800 para Krishtit.
Tipari më i dukshëm i këtij vendbanimi është fakti se ai është ndërtuar mbi shtylla, një vepër inxhinierike duke pasur parasysh epokën në të cilën është ndërtuar. Ky aspekt ngre pyetje në lidhje me atë që në të vërtetë i shtyu burrat e së kaluarës të adoptonin këtë mënyrë jetese të ndërlikuar.
Datimi me radiokarbon e vendos këtë fshat rreth 8000 vjet më parë, në një epokë në të cilën bujqësia dhe blegtoria ishin në fillimet e tyre. Për Albert Hafner, arkeolog në Universitetin e Bernës, ky zbulim ishte një “kapërcim i vërtetë në kohë”.
Vendbanimi antik është në fakt shekuj më i vjetër se vendet e liqeneve të zbuluara deri më sot përgjatë brigjeve të Mesdheut. I ndërtuar në brigjet shqiptare të liqenit të Ohrit, fshati kishte nga 200 deri në 500 banorë; të gjitha në shtylla të ndërtuara mbi ujë ose në zona që vërshonin rregullisht kur niveli i ujit ngrihej.
Aspekti që e bën këtë zbulim edhe më intrigues është prania e strukturave të mëdha mbrojtëse, të bëra nga dërrasa me majë. Arsyeja e kësaj nevoje të veçantë për mbrojtje mbetet ende një mister dhe për të cilën ekspertët po përpiqen të gjejnë një shpjegim. Në katër vitet e kërkimit nënujor, zhytësit kanë zbuluar shumë fragmente fosile druri dhe fragmente lisi, të afta për të ofruar të dhëna thelbësore për jetën e përditshme të banorëve të lashtë.
Prania e farave, bimëve dhe eshtrave të kafshëve tregon se përbërësit e këtij qytetërimi siguruan ushqim. Rregullimi i pyjeve rreth shtëpive nuk duket shkakor, por mbrojtës për vetë fshatin. Dhe vetëm studimi i unazave të pemëve mund të ofrojë informacion të vlefshëm mbi kushtet klimatike dhe mjedisore të kësaj të kaluare të largët.
