14-vjeçari etiopio-amerikan Heman Bekele u emërua Shkencëtari i Ri i Shquar i Amerikës për shpikjen e një sapuni kundër melanomës.
Po sikur luftimi i melanomës të fillonte me një gjest të thjeshtë, si larja?
Heman Bekele, një 14-vjeçar amerikan me origjinë etiopiane, fitoi titullin “Shkencëtari më i mirë më i ri në Amerikë” për një shpikje revolucionare: ai krijoi një copë sapuni të bazuar në ilaçe, të aftë për të stimuluar mbrojtjen natyrale të lëkurës kundër melanomës, një tumor i lëkurës.
Bekele është fituesi i Sfidës 3M Young Scientist Challenge, një konkurs i krijuar për të inkurajuar studentët të kenë ide për gjëra që mund të ndryshojnë botën. Në muajt e fundit, i riu dhe nëntë finalistët e tjerë janë mbështetur nga shkencëtarë-mentorë që i ndihmuan ta transformonin idenë e tyre në një prototip bindës.
Heman mendoi për një sapun ekonomik dhe të lehtë për t’u shpërndarë që mund të ketë një ndikim pozitiv në rezultatin e trajtimeve të kancerit të lëkurës. Ajo që e frymëzoi atë ishin kujtimet e punëtorëve të ekspozuar vazhdimisht ndaj rrezatimit diellor që ai takoi gjatë fëmijërisë së tij në Etiopi.
“Doja ta bëja idenë time diçka që nuk ishte vetëm e mrekullueshme në aspektin shkencor, por edhe e arritshme për sa më shumë njerëz të jetë e mundur,” shpjegoi ai.
Por çfarë ka në sapun? “E bëra duke përzier një sapun të thjeshtë medicinal me acid salicilik, acid glikolik dhe tretinoinë në përmasa 50/30/20 – shpjegon ai – të gjithë janë agjentë keratolitikë që riaktivizojnë ngadalë qelizat dendritike”. Agjentët keratolitikë kanë një efekt eksfoliues sepse janë në gjendje të shpërndajnë shtresën korneum të epidermës. Qelizat dendritike janë pjesë e sistemit imunitar dhe kanë rolin e “sentineleve”: nëse ndiejnë praninë e një patogjeni ata thërrasin limfocite specifike kundër atij antigjeni.
Çelësi është riarmatimi i mbrojtjeve që janë pjesë e imunitetit të lindur, ai që vepron shpejt dhe pa dallim kundër çdo agjenti të jashtëm, për të shtyrë lëkurën të mbrohet duke njohur dhe izoluar qelizat e sëmura. Në pesë vitet e ardhshme Heman, i cili përveç titullit fitoi një çmim prej 25 mijë dollarësh (23,600 euro) shpreson të përsosë shpikjen e tij dhe të krijojë një shoqatë jofitimprurëse që mund ta shpërndajë atë në vendet ku janë trajtimet më të shtrenjta për kancerin e lëkurës dhe nuk janë të disponueshme për të gjithë. Në fakt, çdo copë sapun do të kushtonte gjysmë dollari.
Finalistët e tjerë ishin Shripriya Kalbhavi, një 14-vjeçare nga San Jose (Kaliforni), e cila doli në vendin e dytë për krijimin e një patch me mikrogjilpëra që administron ilaçet pa dhimbje, pa nevojën për pilula ose injeksione, dhe Sarah Wang, një 12 vjeçare nga Andover, Massachusetts, fitoi vendin e tretë për projektimin e një doreze të aftë për të identifikuar shenjat e sulmeve epileptike thjesht duke monitoruar lëvizjet e dorës dhe për t’u dhënë alarmin atyre që ishin afër për të kërkuar ndihmë.
