E diela që lamë pas shënoi 25 vjetorim e ndërhyrjes së NATO-s në RFJ, me emrin e koduar “Operacioni Forca Aleate”.
Si çdo vit (që nga viti 2000), përvjetori ishte një mundësi për regjimet autoritare ruse dhe serbe dhe mediat nën kontrollin e tyre për të nisur një fushatë propagande dhe dezinformimi kundër NATO-s dhe Perëndimit.
Këtë vit, meqë është përvjetori jubilar, fushata ishte edhe më intensive se zakonisht.
Natyrisht, duke qenë se shumica parlamentare dhe hapësira mediatike në Mal të Zi janë nën kontrollin e forcave politike pro-ruse, pro-serbe dhe antiperëndimore, fushata u ndje edhe atje.
Antena M, ka sjellë disa fakte se si u transmetuan lajmet e këtij përvjetori në mediat malazeze që janë rreshtuar si media pro-serbe dhe proruse.
Sipas analizës së publikuar nga OJQ “Digital Forensic Center” (DFC), “në Mal të Zi, mediat pro-serbe dhe proruse, organizata të djathta, individë dhe struktura politike pro-serbe iu bashkuan fushatës, e cila kryesisht promovoi narrativa e krijuar në Beograd.
DFC më tej zbuloi se Shërbimi Publik malazez (i cili, natyrisht, financohet nga taksapaguesit) gjithashtu mori pjesë, qëllimisht ose pa dashje, në përhapjen e tregimeve të rreme, duke ekzagjeruar numrin e viktimave të ndërhyrjes së NATO-s në RFJ dhe duke shpallur në mënyrë të rreme se emri i operacionit ishte “Engjëlli i Mëshirshëm” në vend të, siç u shpjegua më lart “Forca Aleate”.
Ndërtimi i miteve dhe narrativave të rreme rreth ndërhyrjes së NATO-s në 1999 është jashtëzakonisht i rëndësishëm, veçanërisht në Mal të Zi, ku propaganda e ashpër anti-NATO është përhapur gjatë viteve të fundit, e inkurajuar nga partitë politike pro-serbe dhe pro-ruse dhe Kisha Ortodokse Serbe, dhe të ndihmuara nga shërbimet e inteligjencës serbe dhe ruse.
Fatkeqësisht, narrativa anti-NATO në Mal të Zi po fiton gjithnjë e më shumë mbështetës.
Sipas sondazheve të fundit, 46% e votuesve mbështesin qëndrimin e vendit tonë në NATO, ndërsa 44% duan që Mali i Zi të largohet nga Aleanca. Vetëm një vit më parë, forcat pro NATO-s kishin një epërsi dyshifrore. Tani kjo është një diferencë e plumbit të gabimit.
Ekzistojnë disa fakte të rëndësishme për ndërhyrjen e NATO-s në RFJ që nuk përmenden sa duhet nga publiku malazez
E para dhe ndoshta më e rëndësishmja – pa ndërhyrjen e NATO-s, Mali i Zi ndoshta nuk do të ishte në gjendje të shmangte agresionin ushtarak të regjimit të Millosheviqit.
Sipas Antena M. Millosheviqi planifikoi të fillonte një luftë në Mal të Zi sapo të “mbaronte” me Kosovën.
Ushtria Jugosllave, nën kontrollin e drejtpërdrejtë të Millosheviçit, u vendos në Mal të Zi dhe u përgatit për përmbysjen me dhunë të autoriteteve të atëhershme malazeze. Së bashku me Armatën e Dytë të UJ-së, formacione të ndryshme gjysmëparamilitare (Batalionet e famshme të 4-të dhe të 7-të), të indoktrinuara plotësisht me nacionalizmin serb, bredhin rreth Malit të Zi dhe prisnin sinjalin nga Beogradi për të filluar të shtënat.
Ndërhyrja e NATO-s dhe, rrjedhimisht, disfata dhe tërheqja e Ushtrisë Jugosllave dhe e njësisë policore serbe nga Kosova i ndaloi ato plane.
Së dyti, ndërhyrja e NATO-s dha një kontribut vendimtar në rënien e Millosheviqit. Ajo e detyroi elektoratin në Serbi që më në fund të kuptojë se nacionalizmi ekspansionist dhe agresioni ndaj fqinjëve nuk është një politikë e qëndrueshme. Ndërhyrja dobësoi regjimin e Millosheviçit dhe i mundësoi opozitës së atëhershme në Serbi të bashkohej dhe konsolidohej rreth një platforme pro-demokratike, properëndimore dhe ta mposhtte me vendosmëri Millosheviçin fillimisht në zgjedhje dhe më pas në rrugët e Beogradit (kur ai refuzoi të dorëzonte pushtetin në mënyrë paqësore pas humbjes zgjedhore).
Duke mbrojtur liderët e opozitës serbe nga “skuadrat e vdekjes” të regjimit, Mali i Zi luajti një rol kyç në këto procese. Dhe pasi populli në Serbi (politikisht) hoqi qafe Millosheviçin dhe pasi kapacitetet e forcave ushtarake dhe të sigurisë serbe për të zhvilluar luftëra agresive u zvogëluan ndjeshëm nga aksioni i avionëve të NATO-s, Mali i Zi mori mundësinë për të rivendosur shtetësinë në një mënyrë paqësore dhe demokratike. kështu, gjashtë vjet më vonë
Kjo është një nga arsyet kryesore pse NATO është një “habitat natyror” për Malin e Zi dhe pse pavarësia dhe shtetësia e tij nuk janë të qëndrueshme nëse Mali i Zi nuk është një aleat i besueshëm i NATO-s dhe një vend me orientim pro-perëndimor.
Në kohën e ndërhyrjes së NATO-s, Mali i Zi udhëhiqej nga administrata pro-perëndimore e presidentit Gjukanoviq. Duke pasur parasysh këtë, aleatët tanë të ardhshëm të NATO-s bënë përpjekje të mëdha për ta kursyer territorin malazez nga bombardimet sa më shumë që të ishte e mundur, edhe pse vendi ynë ishte ende zyrtarisht pjesë e RF të Jugosllavisë dhe, siç u shpjegua më parë, kapacitete të konsiderueshme të Ushtrisë Jugosllave ishin vendosur atje. .
Kjo do të thoshte se numri i viktimave, përfshirë civilët, ishte shumë më i ulët në Mal të Zi sesa në Serbi. Gjithashtu, infrastruktura kritike në Mal të Zi ishte pothuajse plotësisht e ruajtur – përsëri ndryshe nga Serbia.
Dhe ndërsa presidenti i atëhershëm dhe qeveria e Malit të Zi ishin të zënë me mbrojtjen e vendit nga shkatërrimi, opozita pro-serbe në atë kohë u përpoq të shkaktonte trazira civile në Mal të Zi me urdhër të Millosheviqit duke organizuar një sërë protestash kundër politikës së qeverisë sipas slogani “gjuaj edhe neve, ne nuk jemi lebrozë”. Një numër i konsiderueshëm i atyre politikanëve pro-serbë tani janë anëtarë të shumicës qeverisëse në Mal të Zi. Kur kjo të merret parasysh, nuk është çudi që vendi është kaq i ekspozuar ndaj propagandës pro-serbe, pro-ruse dhe anti-NATO. Gjithashtu nuk është çudi që zyrtarët e NATO-s dhe aleatët e tjerë kanë dhimbje koke se si të parandalojnë që informacionet për, të themi, Ukrainën, e cila ndahet me aleatin Malin e Zi, të përfundojnë në Beograd dhe Moskë
Fatkeqësisht, shumë njerëz harrojnë gjithashtu se ndërhyrja e NATO-s përmbushi pjesën humanitare të misionit, duke e ndaluar përfundimisht regjimin e Millosheviqit të përfundonte “spastrimin etnik” të Kosovës, i cili, nëse do të bëhej deri në fund, do të kishte rezultuar në një numër të madh. të viktimave civile. Një nga aspektet kryesore të narrativës së rreme të promovuar nga Serbia dhe Rusia është teza se RF Jugosllavia u bombardua pa ndonjë arsye të mirë. Historia, por edhe gjykatat penale ndërkombëtare, kanë treguar se kjo tezë është krejtësisht e pavërtetë.
Ndërhyrja e NATO-s në vitin 1999 mund të konsiderohet e suksesshme si për Aleancën ashtu edhe për Perëndimin. Është e vërtetë që luftërat në Afganistan, Irak dhe Libi që pasuan e kanë kthyer publikun në Perëndim kundër ndërhyrjeve ushtarake/humanitare. Megjithatë, Jugosllavia është një shembull se si një ndërhyrje e tillë mund të jetë e suksesshme. Serbia u pengua nga veprimet e mëtejshme ushtarake në Ballkan, duke rezultuar në paqen në rajon që është ruajtur për gati 25 vjet. Gjithashtu NATO e kreu operacionin pa “ndërhyrje tokësore” dhe me humbje minimale në personel dhe pajisje. Në kundërshtim me narrativën e shpërndarë nga makina propagandistike ruso-serbe, Aleanca bëri përpjekje të konsiderueshme për të reduktuar në minimum numrin e viktimave civile.
Nga ana tjetër, qëllimi i regjimit të Millosheviqit ishte që të vdisnin sa më shumë civilë, në mënyrë që regjimi të paraqitej si një “viktimë e pafajshme e krimeve të Perëndimit”. Janë shënuar raste kur NATO-ja paraprakisht i ka njoftuar autoritetet serbe se cilat objektiva do të bombardojnë, por ato autoritete kanë refuzuar t’i evakuojnë, në mënyrë që të vdesin sa më shumë civilë
Në Mal të Zi, viktimat më të shumta të civilëve ishin në fshatin Murino, ku gjashtë civilë, duke përfshirë tre fëmijë, u vranë kur avionët e Aleancës bombarduan një urë të përdorur nga Ushtria Jugosllave për të transferuar forcat në Kosovë. Në vendin tonë, për fat të keq, ekziston një zakon që viktimat “politikisht të papërshtatshme” të fshihen nën tapet dhe të përpiqemi t’i harrojmë. Kjo praktikë e dëmshme forcon polarizimin e shoqërisë malazeze.
Kjo është një nga arsyet pse viktimat civile në Murin (dhe të tjera) dhe familjet e tyre të pikëlluara nuk duhet të harrohen. Megjithatë, faji për ato viktima duhet të vendoset aty ku i takon. Civilët në Murin dhe gjetkë janë, mbi të gjitha, viktima të regjimit gjenocidal të Millosheviçit, i cili shkroi disa nga faqet më të errëta të historisë moderne evropiane dhe për të cilin një luftë “kundër gjithë botës” ishte më mirë sesa ndalimi i krimeve barbare kundër popullatës civile. në Kosovë dhe gjetkë.
Para dhe gjatë ndërhyrjes së NATO-s, Mali i Zi pranoi dhjetëra mijëra refugjatë nga Kosova, nën kërcënimin e Ushtrisë Jugosllave për të përdorur forcën nëse refugjatët lejoheshin të hynin. Në disa raste, Ushtria, apo formacionet paramilitare pro-serbe, përgjuan dhe masakruan refugjatët. Është e rëndësishme të kujtojmë se këta refugjatë ishin gjithashtu civilë të pafajshëm
Siç u përmend më parë, ndërhyrja e NATO-s ishte vendimtare për paqen në Ballkan pas një dekade lufte. Ajo paqe është sërish nën kërcënim serioz, njëlloj si në vitet nëntëdhjetë – kërcënohet nga regjimi autoritar në Serbi, i cili synon destabilizimin dhe ekspansionizmin. Edhe aktorët janë të njëjtë – presidenti aktual (dhe autokrat) i Serbisë ishte ministër i informacionit i Millosheviçit dhe, për shembull, ministri aktual i punëve të jashtme të Serbisë ishte gjithashtu një zyrtar i lartë i regjimit të Millosheviçit.
Ky kërcënim i rrezikshëm për paqen është zhvilluar pjesërisht për shkak të rënies së ndikimit perëndimor në Ballkan dhe erozionit të parandalimit të besueshëm të shkaktuar nga politika (me arsye) e kritikuar e zbutjes ndaj Serbisë e shtyrë nga BE dhe SHBA. Megjithatë, fakti që kapaciteti i mbetur për parandalim qëndron në faktin se kujtimet e ndërhyrjes së NATO-s janë ende “të freskëta”. Regjimi autoritar në Serbi e di shumë mirë se çfarë do të ndodhë nëse ata hyjnë përsëri në luftë me NATO-n – ushtria serbe do të mposhtet dhe infrastruktura kritike në Serbi do të shkatërrohet. Frika nga një zhvillim i tillë është ndoshta arsyeja e fundit pse Vuçiq ende nuk vendos të përmbushë dëshirën e Putinit dhe të ndezë sërish Ballkanin
Megjithatë, edhe pse armët dhe topat nuk po përdoren tani për tani, makina hibride e luftës serbo-ruse është në gjendje të plotë sulmuese.
Fatkeqësisht, liderët aktualë malazezë nuk e njohin rrezikun. Nga frika se mos humbasin mbështetjen e mediave pro-serbe dhe Kishës serbe, ata bien pas propagandës anti-NATO dhe heqin dorë nga arritjet më të mëdha në historinë e fundit të Malit të Zi – ruajtja e paqes dhe harmonisë multietnike në Mal të Zi, për përpjekjen e madhe dhe të suksesshme për t’u kujdesur për refugjatët dhe kontributin e rëndësishëm që vendi ynë dha për vendosjen dhe ruajtjen e paqes në Ballkan
