Shtetësia zvicerane nuk është e garantuar për gjithë jetën për të gjithë. Disa qytetarë zviceranë që jetojnë jashtë e kanë humbur atë – shpesh pa e ditur ose për shkak të legjislacionit të vjetëruar.
Një herë zviceran, gjithmonë zviceran! Jo domosdoshmërisht. Është e vështirë për shumë të imagjinohet, por kombësia zvicerane nuk është e garantuar për jetë. Dikush mund ta humbasë këtë kombësi – vullnetarisht ose jo – për arsye të ndryshme.
Për shumë qytetarë zviceranë jashtë vendit, ky është një realitet. Përmes një ankete është bërë e ditur se si persona të caktuar e kanë marrë apo kanë humbur shtetësinë zvicerane. Gjatë muajve të fundit, ekipi redaktues ka marrë dhjetëra histori nga e gjithë bota.
Humbje nga martesa me një të huaj
Shumë gra humbën pasaportat e tyre zvicerane pasi u martuan me një shtetas të huaj. Deri në vitin 1952, gratë zvicerane që martoheshin me një të huaj humbën përgjithmonë pasaportat e tyre, transmeton albinfo.ch. Më pas, nga viti 1952 deri në vitin 1992, ata kishin mundësinë të ruanin shtetësinë e tyre zvicerane për sa kohë që bënin një deklaratë proaktive për këtë qëllim. Megjithatë, kjo kërkesë për deklarim nuk dihej gjithmonë.
“Unë kisha kombësinë zvicerane, ashtu si tre motrat e mia. U martova me një kilian dhe e humba atë. Unë jam e vetmja në familjen time që e kam humbur”, shkruan Carla. Kështu ka ndodhur edhe me nënën e përdoruesit të llogarisë “Mollysuisse”, e cila shkruan: “Nëna ime ka lindur në Shtetet e Bashkuara nga dy prindër zviceranë dhe pa vetëdije humbi shtetësinë e saj në vitin 1991 kur u martua me një shtetase amerikane”. Nëna e saj vetëm në vitin 2010 mësoi se ajo kishte humbur shtetësinë e saj zvicerane, pasi kishte skaduar periudha dhjetëvjeçare e rikthimit. Të tjerët kanë qenë më me fat dhe kanë mundur të rifitojnë kombësinë e tyre. Ky është rasti i nënës së Lucia Chaves Minnig në Kolumbi: “Nëna ime humbi kombësinë e saj kur u martua me një kolumbian. Shumë e shumë vite më vonë, pati një amnisti dhe ajo e rifitoi atë. Vëllezërit e motrat e mi që donin, iu dha shtetësia”, përcjell RTS.
Shumë pasardhës të zviceranëve në Amerikën e Jugut gjithashtu raportojnë se nuk kanë pasur kurrë nënshtetësi zvicerane. Në të vërtetë, paraardhësit e tyre nuk i kishin regjistruar pasardhësit e tyre. Për Ana Ubelarte nga Argjentina, arsyet e këtij lëshimi mund të jenë: “Ndoshta nga mungesa e informacionit, nga kushtet e vështira të jetesës si emigrantë, apo nga pamundësia për të udhëtuar në distanca të gjata drejt qendrave të popullsisë në Argjentinë”.
Njerëzit që rreth vitit 1900 u shpërngulën në një vend që nuk lejonte shtetësinë e dyfishtë duhej të hiqnin dorë nga shtetësia zvicerane kur emigruan. Ky ishte rasti për paraardhësit e João Gabriel Schelck, nga Brazili: “Linja ime e humbi shtetësinë zvicerane kur stërgjyshi im emigroi nga Zvicra në Brazil. Marrëveshja u organizua nga mbreti në atë kohë, Dom João VI, i cili kishte nevojë për punë në vend dhe për këtë arsye nënshkroi një kontratë me dhjetëra njerëz brazilian që u bë shtetas zviceran.”
Pa pasaportë, pa rrënjë
Humbja ose mungesa e shtetësisë ka gjithashtu implikime emocionale. Nuk është thjesht një status formal: për shumë, ai gjithashtu nënkupton çrrënjosjen dhe padrejtësinë e thellë. “Si dikush me gjak gjysmë zviceran, jam ekuivalenti i një të huaji të plotë. Është mjaft e trishtueshme, sepse jam shumë krenare për origjinën dhe rrënjët e mia dhe gjithmonë përpiqem ta përfaqësoj kulturën time atërore sa më mirë që mundem”, shkruan “swissjav” nga Argjentina. Ky është edhe ndjenja e Karen Kuffer, e cila shkruan: “Shtetësia nuk është thjesht një dokument, është shumë më tepër se kaq”. Ai përfaqëson një njohje gjithëpërfshirëse të përkatësisë në një komunitet politik, me të drejta dhe përgjegjësi. Lidhja emocionale dhe kulturore e ndjerë nga shumë pasardhës zviceranë nuk mund të zëvendësohet me një certifikatë trashëgimie, beson ajo.
Dhe këto shqetësime nuk po kalojnë pa u vënë re në politikën zvicerane. Verën e kaluar, pasardhësit e emigrantëve zviceranë paraqitën një peticion në Kancelarinë Federale. Parlamenti së shpejti do të debatojë një mocion të Këshilltarit të Shteteve Carlo Sommaruga (SP/GE), që i bën thirrje Këshillit Federal të krijojë një kuotë të veçantë shtesë të lejeve të qëndrimit me punësim fitimprurës për pasardhësit e shtetasve zviceranë që nuk kanë më shtetësi zvicerane ose nuk e kanë atë.
