Pa Kontrata të lobimit, me tri misione diplomatike që gjithsej kanë 18 persona dhe pa bashkëpunim të ngushtë me lobin shqiptaro-amerikan, konsiderohet se Kosova nuk ka mjaftueshëm kapacitete aktive në SHBA në këtë kohë zhvillimesh të mëdha gjeopolitike.
Pavarësisht lobimeve që janë bërë ndër vite për të forcuar marrëdhëniet mes Kosovës dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës, përpjekjet në këtë drejtim vlerësohen ende si të mjaftueshme.
Në këtë periudhë të “pasigurisë gjeopolitike”, kur Kosova ka nevojë për krah të fuqishëm, pritshmëritë janë që miqësia me SHBA-të të thellohet edhe më tej.
Rikthimi i Donald Trumpit në Shtëpinë e Bardhë ka ndryshuar rrjedhën e politikave dhe ka sjellë një realitet të ri në marrëdhëniet ndërkombëtare. Në këtë kontekst është e domosdoshme që Kosova të ndërmarrë hapa për të forcuar miqësinë me Amerikën dhe të shtojë kapacitetet në misionet diplomatike dhe lobuese atje
Veprimtarët shqiptarë në SHBA janë të shqetësuar me punën e përditshme të të deleguarve të Kosovës në këtë vend. Ata e vlerësojnë angazhimin e tanishëm si të pamjaftueshëm dhe shpesh të kufizuar.
Krahas kësaj, Kosova nuk ka asnjë Kontratë lobimi aktive në SHBA. Kjo është konfirmuar nga një kërkim në uebfaqen e Aktit të Regjistrimit të Agjentëve të Huaj (FARA) të Departamentit Amerikan të Drejtësisë, ku bëhen publike të gjitha Kontratat lobuese.
Sidoqoftë, ndikimi i Shoqatave dhe i këshillave të shqiptarëve atje, megjithëse ndjeshëm, ende nuk është mjaftueshëm i fuqishëm për të realizuar qëllimet e Kosovës, pasi që sipas drejtuesve të tyre bashkëpunimi me misionet diplomatike kosovare është i dobët.
Së fundmi, Qeveria e Kosovës ka ndarë 75,000 euro për Fondacionin Shqiptaro-Amerikan, me qëllim të promovimit të vendit
Diplomacia në SHBA, e kufizuar
Në Shtetet e Bashkuara të Amerikës Kosova ka një staf prej 18 personash. Në këtë numër përfshihen nga ambasadorët deri tek vozitësit. Kjo po vlerësohet si e pamjaftueshme për të qenë në rrjedha të politikës që “vlojnë” atje, sidomos në këtë kohë.
Të ndara në tri qendra amerikane, Kosova i ka tri misione diplomatike: në Uashington me ambasador Ilir Dugollin, në Nju Jork me Blerim Rekën dhe në shtetin e Iowa-s me shef misioni apo të ngarkuar me punë, Drilon Zogajn.
Dy të parat janë kryesoret në SHBA në aspektin diplomatik, ngase aty zhvillohen politikat botërore. Kurse, Iowa është e rëndësishme për faktin që aty gjendet baza ushtarake amerikane.
Sipas Ministrisë së Punëve të Jashtme dhe Diasporës, Ambasada në Uashington ka tetë të dërguar kosovarë – përfshirë edhe ambasadorin Dugolli. Në këtë Ambasadë janë katër Sekretarë të Dytë: Gent Gjikolli, Teuta Agushi, Sami Brajshori dhe Meridiana Leci. Aty janë edhe dy atashe: Sylejman Cakaj – atashe ushtarak dhe Lulzim Krasniqi – atashe policor. Ndërsa, Esen Zajmi është asistente administrative
Sipas një Vendimi që ka siguruar KALLXO.com, Sami Brajshori sapo është caktuar në këtë pozitë dhe ende nuk ka filluar punën atje. Ai pritet të fillojë më 15.04.2025. Ndërsa në muajin mars, Ambasada e Kosovës në Uashington ka hapur Konkurs për pozitën e asistentes ekzekutive.
Në Konsullatën në Nju Jork janë tetë zyrtarë kosovarë – përfshirë edhe ambasadorin Blerim Reka. Anell Bajra është Sekretar i Dytë, Fjolla Preniqi – zëvendëskonsulle, Vlora Marku Tuqi – asistente administrative, Fatmir Zajmi – këshilltar dhe Mrikë Sefaj – asistente ekzekutive.
Në këtë Konsullatë, ndryshe prej Ambasadës në Uashington, është edhe një vozitës, Bekë Mema.
Në Iowa, Kosova ka dy persona: Drilon Zogaj – Shef misioni dhe Fatmir Rrahmanaj – Sekretar i Parë.
Këto të dhëna mediumi i ka marrë nga Ministria e Punëve të Jashtme dhe Diasporës përmes rrugëve zyrtare
Elmi Berisha, drejtues i Shoqatës më të vjetër shqiptare në SHBA “Vatra”, vlerëson që trupa diplomatike e Kosovës në SHBA në masë të konsiderueshme kanë bërë përpjekje që të përfaqësojnë shtetin e Kosovës, të afirmojnë dhe forcojnë marrëdhëniet, megjithatë sipas tij asnjëra Qeveri nuk ka vepruar në sinkron të plotë.
“Një gjë është e sigurt, asnjëra nga Qeveritë e periudhës së paspavarësisë nuk ka vepruar në sinkron të plotë, e shpeshherë shumë zbehtë me lobin shqiptaro-amerikan, që ka qenë ura kryesore e lidhjes së Kosovës me SHBA-në dhe promotor kryesor në përpjekjet e popullit të Kosovës për liri dhe pavarësi.” – tha Berisha.
Padiskutueshëm Berisha konsideron se ka pasur mundësi dhe është dashur të bëhet më tepër se kaq nga Ambasada dhe Konsullata. Por, sipas tij, edhe kapacitetet dhe dinamika diplomatike e përfaqësive të Kosovës në SHBA varet nga qasja e proaktiviteti diplomatik dhe orientimet strategjike të Qeverisë së Kosovës
“Ka hapësirë për shumë më shumë lobim, ndikim dhe forcim të rrjetit diplomatik të Kosovës në qendrat vendimmarrëse në SHBA”, tha ai.
Berisha, i cili vepron edhe punon që një kohë të gjatë në SHBA, sugjeron se misionet diplomatike të Kosovës atje duhet të organizohen më mirë, të ristrukturohen, të fuqizohen me më shumë staf, të mbulojnë më shumë fusha që janë të rëndësishme për avancimin, bashkëpunimin dhe forcimin e imazhit të Kosovës në qarqet politike, diplomatike, ekonomike dhe që zëri i Kosovës të dëgjohet shumë më shumë se deri më tani.
Nevoja për diplomaci proaktive
Dialogu Kosovë-Serbi i ndërmjetësuar nga Bashkimi Europian (BE), që nga viti 2011, është një nga pikat kryesore që parashihet se mund të ndikohet nga zhvillimet e reja botërore nën Administratën e republikanit Trump.
Sa herë që është përmendur Ukraina gjithmonë është krahasuar me rastin e Kosovës. Gjasat që bisedimet për Ukrainën, pa Ukrainën dhe Europën, t’i japin kurajo Serbisë në qasjen ndaj Kosovës ekzistojnë deri diku – vlerësojnë ekspertët të cilët prej që ka ardhur Trump në pushtet nuk e përjashtojnë asnjë mundësi. 78-vjeçari në krye të SHBA-së shihet si i paparashikueshëm.
Në këndvështrimin e tij misionet diplomatike të Kosovës në SHBA përcjellin dhe transmetojnë mesazhet e politikës së jashtme të Kosovës që prodhohen në Prishtinë. Berisha dëshiron të shohë një diplomaci kosovare shumë më proaktive, më dinamike dhe më pragmatike në Uashington, Nju Jork, por edhe në adresa të tjera.
“Rendi i ri botëror po ndryshon, andaj politika e jashtme e Kosovës duhet të jetë në koherencë të plotë me këto zhvillime, në sinkron të plotë me politikat e SHBA-së.” – tha ai, duke uruar që Qeveria e re e Kosovës do të jetë e kujdesshme sa i takon koordinimit, forcimit dhe avancimit të marrëdhënieve me Administratën e Presidentit Trump.
Në anën tjetër, aktivisti i kahmotshëm në SHBA Musa Dakaj thekson se misionet diplomatike në SHBA janë me staf të kufizuar, në veçanti në Kryqendrën amerikane. Me keqardhje ai shprehet se me aq sa është në dijeni aktiviteti i këtij misioni është minimal, për “të mos thënë inekzistent”.
“Përveç pritjeve dhe përcjelljeve të delegacioneve nga Kosova, apo ndonjë takimi jo aq me peshë, diçka tjetër nuk jemi në dijeni ne si komunitet.” – tha ai në një intervistë për KALLXO.
Kurse për Konsullatën në Nju Jork, ai vlerëson se ka staf më të plotë, por jo të mjaftueshëm dhe në krahasim me atë në Uashington është shumë më aktive, si në takime me diplomatë ndërkombëtarë, po ashtu me komunitetin shqiptaro-amerikan, sidomos në tre shtetet: New York, New Jersey dhe Connecticut ambasadori Blerim Reka është shumë aktiv me stafin e tij.
Sa i përket komunikimit me Ambasadën në Uashington Dakaj potencon se përveç takimeve individuale, komunikim tjetër sa i përket aktiviteteve me komunitetin shqiptaro-amerikan, apo ndonjë përpjekje për ndonjë organizim të mirëfilltë nuk ka.
“Sinqerisht ambasadori Dugolli është një intelektual i mirë, por është me pak energji për pozitën që e ka në SHBA. Këtu nevojitet një njohës i mirë i rrethanave, një koordinim me diasporën për të lëvizur gurin nga një vend në tjetrin dhe këto kualitete ai nuk i ka, apo neve ndoshta na mungon informimi për aktivitetet e tyre.” – thekson ai.
“Kosova në SHBA apo në politikëbërje vazhdon të përfaqësohet nga ne, minimalisht nga Ambasada në Washington. Presidenti Trump nuk është anti-Kosovë, nuk është anti-politikës shqiptare në përgjithësi, por është anti-burokrat, është njeri i aksionit, vendimmarrës, jo zvarritës.” – tha ai.
Sipas tij misionet diplomatike të Kosovës duhet të kenë staf të mjaftueshëm, sidomos ajo në Washington dhe të jenë njohës të mirë të politikëbërjes në shtetin amerikan, të koordinohet me mërgatën shqiptare dhe me veprimtarët.
“Kemi prej atyre që tërë jetën e tyre ia kanë kushtuar atdheut dhe vazhdojnë të kontribuojnë, lobojnë, por koordinim të mirëfilltë nuk ka, përveç me ambasadorin Reka në New York dhe stafin e tij.” – u shpreh ai.
“Varra e madhe”
Mungesa e Kontratave të lobimit nga institucionet qendrore të Kosovës po shihet si një “varrë e madhe” në interesimin e Kosovës për të forcuar marrëdhëniet me SHBA-në.
Veprimtari Elmi Berisha përkujton se pavarësisht se në SHBA lobohet për Kosovën pothuajse qe 4 dekada, viteve të fundit ka rënë dukshëm ndikimi dhe volumi i angazhimeve të mekanizmave profesional për lobim.
“Kjo çështje duhet të merret shumë seriozisht dhe Qeveria e re duhet që të angazhojë qarqe lobuese me ndikim në të gjitha institucionet amerikane.” – tha ai.
Ai vlerëson se Kosova ka nevojë për lobim në SHBA, sidomos tani në këto zhvillime dinamike gjeopolitike globale, sepse lobimi ndikon ndjeshëm në shtyrjen e agjendave në interes të Kosovës në SHBA.
Musa Dakaj, nga ana e tij, vlerëson se meqë Kosova nuk ka asnjë Kontratë lobimi, “jemi të hendikepuar”.
“Serbia shpenzon mbi miliona euro nga buxheti i saj për lobim në SHBA, ndërsa ne varemi nga njerëzit të cilët veprojnë në SHBA. Falë zemërdashurisë së tyre ne po mbajmë gjallë lobimin në SHBA dhe po balancojmë mungesën e institucioneve tona, karshi obligimeve që kanë, që unë mendoj se janë jetike, sidomos në kohën e tanishme, me Administratën e tanishme.” – tha ai.
Ndërkaq, sipas Aktit të Regjistrimit të Agjentëve të Huaj (FARA) të Departamentit Amerikan të Drejtësisë (FARA), Serbia aktualisht ka pesë Kontrata me Kompani amerikane të lobimit, të lidhura nga institucione të ndryshme serbe.
Serbia ka Kontratë me Kompaninë Black Summit Capital, në të cilën nuk është paraqitur vlera. Për katër Kontratat e tjera janë shkruar vlerat për tre në muaj dhe një vlerë për vit.
Me Kompaninë Valcour, Serbia ka Kontratë me vlerë 65,000 dollarë në muaj. 5,000 më pak, apo 60,000 dollarë në muaj ka Kontratë me Kompaninë KARV Commnications.
Ndërkaq, Ambasada e Serbisë ka një Kontratë tjetër me vlerë 50,000 dollarë në muaj me Kompaninë BGR Group. Përveç këtyre, tjetra Kontratë është lidhur nga Oda Ekonomike e Serbisë me Kompaninë Yorktoën Solutions. Kjo e fundit ka 840,000 euro për vit.
Ndryshe prej tani, Kosova që nga viti 1992 përherë ka pasur të lidhura Kontrata të lobimit, në mënyrë që të shtyhen përpara qëllimet e Kosovës atje. Kjo ndodhi edhe pasluftës në Kosovë dhe pas pavarësisë.
Në anën tjetër, Kosova ka një historik të gjatë me lidhjen e Kontratave të lobimit për lobim në Amerikë. Në bazë të hulumtimit të KALLXO.com në uebfaqen e Aktit të Regjistrimit të Agjentëve të Huaj (FARA) të Departamentit Amerikan të Drejtësisë vërehet dukshëm një numër i madh i Kontratave deri në vitin 2024.
Nga 1 nëntori 1992 deri më 31 janar 1993, Qeveria e Republikës së Kosovës ka pasur një Kontratë me Ruder Finn, me një shumë prej 15,000 dollarësh. Më pas, nga 27 korriku 1998 deri më 27 korrik 1999, Qeveria e Kosovës ka kontraktuar Uashington International Group për një shumë prej 200,000 dollarësh.
Në periudhën 15 nëntor 2002 – 31 janar 2003, Presidenca e Kosovës ka pasur një Kontratë me Piper Rudnick – duke paguar 30,000 dollarë në muaj. Nga 1 prill 2003 deri më 31 janar 2004, Qeveria e Kosovës ka nënshkruar një Kontratë me Alston & Bird për 30,000 dollarë.
Nga 1 shtatori 2011 deri më 1 shtator 2012, Qeveria e Kosovës kishte bashkëpunuar me Patton Boggs për një shumë prej 50,000 dollarësh në muaj. Në periudhën 13 mars 2012 – 28 shkurt 2014, Ministria e Zhvillimit Ekonomik ka pasur një Kontratë me Podesta Group, për 50,000 dollarë në muaj. Ministria e Punëve të Jashtme e Kosovës ka kontraktuar Patton Boggs nga 1 mars 2014 deri më 28 shkurt 2017, për një shumë prej 36,000 euro në muaj.
Nga 9 mars 2017 deri më 28 mars 2018, Qeveria e Kosovës ka pasur një Marrëveshje me Alston & Bird, me një pagesë prej 65,000 eurosh. Zyra e Presidentit të Kosovës ka kontraktuar Ballard Partners nga 22 dhjetor 2017 deri më 21 dhjetor 2019, për 52,000 dollarë në muaj.
Ministria e Punëve të Jashtme e Kosovës ka bashkëpunuar me Pillsbury Winthrop Shaw Pittman nga 10 shtatori 2018 deri më 1 shtator 2019, për 45,000 euro. Po në vitin 2018, Ministria e Punëve të Jashtme ka pasur një Kontratë afatshkurtër me Chartwell Strategy Group, për 35,000 dollarë në muaj.
Ministria e Integrimit Europian ka nënshkruar një Kontratë me Madison Global Strategies nga 23 maji 2019 deri më 23 shkurt 2020 – duke paguar 152,000 dollarë. Po në vitin 2019, Partia Demokratike e Kosovës ka pasur një Marrëveshje me Samuel Nunberg nga 30 shtatori deri më 15 dhjetor 2019, për 110,000 dollarë. Ministria e Punëve të Jashtme e Kosovës ka bashkëpunuar me Global Strategy Advisory Group nga 7 nëntori 2019 deri më 31 mars 2020 – duke paguar 90,000 dollarë.
Në vitin 2023, Ambasada e Republikës së Kosovës në Amerikë ka pasur një Kontratë afatshkurtër me Civica, për 35,000 dollarë. Po ashtu, Ministria e Punëve të Jashtme dhe Diasporës ka nënshkruar dy Kontrata në periudhën 3 korrik 2023 – 26 qershor 2024: një me Ambal dhe një me Aferdita Rakipi Communications, për 147,000 euro secila.
Lidhjen e mbajnë veprimtarët
Shoqatat dhe Këshillat e shqiptarëve në SHBA janë të hershme. Kur shqiptarët atje nuk patën të dërguar institucional, organizimet e veprimtarëve ishin ato që krijuan lidhjet shqiptar me shqiptar dhe shqiptar me popullin amerikan.
Elmi Berisha, si udhëheqës i organizatës më të vjetër të shqiptarëve në SHBA, e cila që 113 vjet ka një mision: “afirmimin dhe forcimin e marrëdhënieve të kombit shqiptar me SHBA-në” – konfirmon se ka kontakte dhe marrëdhënie të shkëlqyera me Administratën e re Trump.
Madje, ai bën të ditur se muajin e kaluar e udhëhoqi një delegacion të “Vatrës” në Departamentin e Shtetit, pas Zgjedhjeve në Kosovë, ku kanë biseduar dhe shkëmbyer informacione të vlefshme në funksion të forcimit të marrëdhënieve të Kosovës me SHBA.
Pavarësisht situatës Berisha i cili njeh mirë klimën politike në dy shtete shprehet se në vazhdimësi Qeveria amerikane ka respektuar vullnetin politik të popullit të Kosovës, edhe pse ka pasur ndonjëherë moskoordinim të veprimeve me Administratën e kaluar dhe ndonjëherë kjo është ekzagjeruar në perceptimin e opinionit.
“Por, në të gjitha qëndrimet zyrtare SHBA kanë mbështetur fuqishëm Kosovën dhe popullin e saj. A ka pasur mundësi për bashkëpunim më të ngushtë? Sigurisht që po. Gjithmonë ka vend për më mirë. Pres angazhim më të madh dhe më konkret të Qeverisë së re në një rikthim të madh të kursit diplomatik dhe bashkëpunim më të fortë me partnerin tonë strategjik.” – tha ai.
Musa Dakaj thotë se falë angazhimit të Xhim Xhemas, Hari Bajraktarit, Mark Gjonaj, Gjevalin Gegaj, Nazar Mehmetit dhe shumë tjerëve si këta, “mërgata shqiptare në Amerikë vazhdon të jetë aktive, duke komunikuar me dhomat e Kongresit, po ashtu edhe me njerëz të afërt me presidentin Trump dhe vazhdojnë të jenë aktiv”.
Shoqatat shqiptare në SHBA kanë luajtur një rol të pazëvendësueshëm në diplomacinë shqiptaro-amerikane – duke vepruar si ura lidhëse midis dy kombeve dhe duke kontribuar në forcimin e marrëdhënieve diplomatike. Angazhimi i tyre ka qenë veçanërisht i dukshëm në periudha kyçe historike, siç ishin vitet 1990 dhe shpallja e pavarësisë së Kosovës
Pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës në vitin 2008, Shoqatat shqiptare në SHBA vazhduan lobimin për njohjen ndërkombëtare të shtetit të ri. Ata organizuan takime midis liderëve kosovarë dhe zyrtarëve amerikanë – duke kontribuar në sigurimin e njohjeve nga shtete të ndryshme dhe në forcimin e lidhjeve diplomatike ndërmjet Kosovës dhe SHBA-së, raporton Kallxo
