Përpunuar nga: Redaksia
Situata me energjinë elektrike në Kosovë po merr përmasa të një krize të mirëfilltë institucionale dhe ekonomike. Diskutimet për këtë temë janë intensifikuar jo vetëm në sferën politike, por edhe në rrjetet sociale dhe opinionin publik, duke reflektuar shqetësimin në rritje të qytetarëve dhe bizneseve. Më e zëshme në këtë drejtim kohët e fundit është bërë deputetja e Lidhjes Demokratike të Kosovës, znj. Hykmete Bajrami, e cila nëpërmjet një postimi në Facebook ka publikuar të dhëna të cilat konsiderohen si të pakontestueshme dhe burimore, për të goditur drejtëpërdrejtë Qeverinë Kurti për keqmenaxhim të situatës energjetike.
Rritja e importit të energjisë: varësi dhe mungesë strategjie
Sipas të dhënave zyrtare të publikuara nga Agjencia e Statistikave të Kosovës, e cila operon në kuadër të Zyrës së Kryeministrit, importi i energjisë ka shënuar rritje të konsiderueshme gjatë mandatit të Qeverisë aktuale. Në vend që të fokusohej në fuqizimin e prodhimit të brendshëm dhe investimet në kapacitetet energjetike, Qeveria Kurti – sipas kritikëve – ka ndjekur një politikë që e ka kthyer vendin në konsumator pasiv dhe të varur nga tregu ndërkombëtar i energjisë, ku çmimet janë shpesh të luhatshme dhe të larta.
Ky orientim ka prodhuar përfitues të rinj në sektorin energjetik – kompani që në vetëm tre vite operimi në Kosovë kanë arritur të hyjnë në mesin e dhjetë kompanive me qarkullimin më të madh në vend. Ky fakt shton dyshimet për favore të mundshme, keqpërdorime dhe mungesë të transparencës në mënyrën se si menaxhohet tregu i energjisë.
Kosto e krizës – barra mbi qytetarët dhe bizneset
Një nga efektet më të drejtpërdrejta të kësaj krize është rritja dramatike e çmimeve të energjisë për konsumatorët familjarë dhe bizneset. Për familjet që shpenzojnë mbi 800 Këh në muaj, çmimi është rritur me 128%, ndërsa nga 1 qershori, rreth 1300 ndërmarrje vendore – që punësojnë rreth gjysmën e të punësuarve në sektorin privat – rrezikojnë t’u trefishohet fatura e energjisë. Kjo është një goditje që shumë prej tyre mund të mos e përballojnë, sidomos në një klimë ekonomike të paqëndrueshme.
Përveç rritjes së papërballueshme të kostos së prodhimit dhe funksionimit, pasoja tjetër do të jetë inflacioni, që mund të reflektohet në zinxhirin e furnizimit, duke ndikuar çmimet e mallrave dhe shërbimeve për çdo qytetar të zakonshëm.
Roli i Qeverisë dhe mungesa e llogaridhënies
Në zemër të kritikave është roli i drejtpërdrejtë i Qeverisë, që sipas akuzave të opozitës, ka lejuar, në rastin më të mirë, apo ka nxitur në rastin më të keq, këtë situatë përmes:
Lidhjeve me figura kontroverse në tregun e energjisë, përfshirë emra të njohur si “Martini”, për të cilët përflitet se kanë ndikim të madh në ndarjen e tenderëve;
Mungesës së transparencës, ku thuhet se kontratat dhe tenderët janë ndarë përmes bisedave në aplikacione si ëhatsApp;
Keqmenaxhimit të KEK-ut, i cili në vend se të kryente remontet gjatë verës, i ka shtyrë për dimër, duke e detyruar vendin të importojë në periudha të pikut kur çmimet janë më të larta.
Këto janë vetëm disa prej elementeve që kanë bërë që qytetarët dhe bizneset të përballen me pasoja të rënda, ndërkohë që një grup i vogël përfiton në mënyrë disproporcionale.
A ka zgjidhje? Kërkesa për Qeveri kalimtare
Deputetja Bajrami, por edhe partia ku është nënkrytare, LDK, po kërkojnë formimin e një Qeverie kalimtare, që do të kishte për detyrë adresimin e menjëhershëm të krizës energjetike dhe problemeve të tjera institucionale. Sipas tyre, kjo është një masë e domosdoshme për të rikthyer stabilitetin dhe besimin qytetar, si dhe për të krijuar një plan konkret për një strategji energjetike të qëndrueshme dhe afatgjatë.
Energjia si pasqyrë e gjendjes së përgjithshme në vend
Kriza në sektorin e energjisë është vetëm një prej simptomave të një problemi më të thellë dhe më të gjerë institucional. Mungesa e llogaridhënies, varësia nga importi, keqmenaxhimi dhe politizimi i resurseve publike janë tregues të një sistemi që ka nevojë për reformë rrënjësore.
Nëse kjo krizë nuk menaxhohet me maturi dhe urgjencë, pasojat nuk do të jenë vetëm financiare, por edhe sociale dhe politike. E siç thotë fjala e urtë që po përmendet gjithnjë e më shpesh këto ditë: “Zullumi këputet prej së trashi.”
Redaksia ju fton të komentoni dhe të ndani mendimin tuaj mbi këtë temë jetike për të ardhmen e vendit.
