Nga Redaksia
Vendimi i Zyrës së Rregullatorit për Energji (ZRRE) për të përjashtuar një numër të konsiderueshëm të bizneseve nga shërbimi universal dhe për t’i zhvendosur në tregun e hapur të energjisë elektrike, ka ngjallur reagime të ashpra nga sektori privat dhe përfaqësues politikë. Një ndër zërat më kritikë dhe teknikisht të argumentuar është ai i deputetes Hykmete Bajrami, e cila përmes një analize juridike ka sfiduar drejtpërdrejt bazën ligjore mbi të cilën ZRRE dhe KESCO po e mbështesin këtë vendim.
Në zemër të debatit: Neni 37, paragrafi II i Ligjit për Energjinë Elektrike
Pika kyçe e gjithë debatit juridik dhe institucional është interpretimi i nenit 37, paragrafi II të Ligjit për Energjinë Elektrike, i cili përcakton kush ka të drejtë të përfitojë nga shërbimi universal, pra furnizimi me energji elektrike me çmime të rregulluara nga ZRRE.
Ky nen thotë:
“Shërbimin universal mund ta përfitojnë ndërmarrjet që ose nuk kalojnë pragun e qarkullimit prej 10 milionë euro, ose nuk kanë më shumë se 50 punëtorë.”
ZRRE, përmes vendimit të saj, ka zgjedhur të interpretojë këtë dispozitë si një kërkesë kumulative, duke e trajtuar si: ndërmarrjet përjashtohen nga shërbimi universal nëse i kalojnë të dy kriteret – si në qarkullim, ashtu edhe në numrin e punëtorëve. Kjo nënkupton përdorimin praktik të fjalës “EDHE”, gjë që sipas deputetes Bajrami përbën një shkelje të qartë të ligjit.
“OSE” dhe “EDHE” – Një dallim gjuhësor me pasoja juridike
Analiza e Bajramit i jep një peshë thelbësore fjalës “OSE” në kuptimin ligjor, duke theksuar se ajo nuk është vetëm një nyje ndërlidhëse, por një element që ndan kriteret në mënyrë alternative, jo kumulative.
Sipas kësaj logjike, çdo biznes që nuk i plotëson të dy kriteret njëkohësisht, por përmbush vetëm njërin (p.sh., ka më pak se 50 punëtorë por mbi 10 milionë euro qarkullim, apo anasjelltas), duhet të vazhdojë të mbetet përfitues i shërbimit universal. Interpretimi që kërkon plotësimin e të dy kritereve për të qëndruar në shërbimin universal është, sipas Bajramit, jo vetëm në kundërshtim me tekstin e ligjit, por edhe me frymën e tij.
Rreziku ligjor për KESCOn dhe ZRRE-n
Nëse vendimi i ZRRE-së vazhdon të zbatohet në formën aktuale, deputetja paralajmëron pasoja serioze ligjore për institucionin rregullator dhe për operatorin KESCO. Siç thekson ajo, një numër i madh biznesesh – që do të dëmtohen ekonomikisht nga dalja në tregun e lirë të energjisë, ku çmimet janë shumë më të larta dhe jo të rregulluara – do të kenë bazë të fortë ligjore për të ngritur padi.
Në këtë drejtim, Bajrami e mbështet qëndrimin e saj edhe në të dhënat e shoqatave ekonomike, të cilat evidentojnë se vetëm rreth 300 kompani në Kosovë i plotësojnë të dy kriteret e përjashtimit, ndërkohë që ZRRE ka përjashtuar rreth 1300 kompani, duke anashkaluar rregullin e “OSE-së”.
Pika e kthesës: 1 qershori
Data 1 qershor, kur pritet të hyjë në fuqi zbatimi i plotë i këtij vendimi, shihet si një pikë kthese me pasoja të mëdha politike, ligjore dhe ekonomike. Nëse institucionet vendosin të ecin përpara me këtë interpretim të kontestuar, atëherë nuk është e largët dita kur paditë nga bizneset do të vërshojnë, siç paralajmëron deputetja Bajrami.
Rasti i vendimit të ZRRE-së mbi përjashtimin e bizneseve nga shërbimi universal nuk është thjesht një çështje teknike, por një debat i thellë mbi sundimin e ligjit, interpretimin e drejtë të normave dhe pasojat ekonomike që rrjedhin prej tyre. Analiza e Hykmete Bajramit ngre një shqetësim legjitim, të argumentuar mbi bazë të fakteve juridike dhe ekonomike, që meriton jo vetëm vëmendjen e institucioneve por edhe rishqyrtim të menjëhershëm nga vetë ZRRE dhe KESCO.
Në një kohë kur stabiliteti energjetik dhe mirëqenia e bizneseve janë kyçe për zhvillimin ekonomik të vendit, ligji duhet të mbizotërojë mbi interpretimet selektive.
