Uganda pretendon se ka zbuluar mbi 31 milion ton metrikë ari, me rreth 320,000+ ton ar të rafinuar të fshehur nën tokën e saj. I vlerësuar në një nofull që bie 12 trilion dollarë, ky zbulim mund të katapultojë Ugandën në radhët e prodhuesve më të mirë të arit në botë. Nëse përpjekjet e nxjerrjes dhe rafinimit vazhdojnë pa probleme, kjo gjetje mund të transformojë ekonominë e Ugandës, të tërheqë investime globale dhe të tronditë tregjet ndërkombëtare të arit.
Sa mund të besohet vërtetësia e lajmit!?
Në vitin 2022, qeveria e Ugandës shpalli se kishte zbuluar depozita ari me vlerë 12 trilionë dollarë amerikanë, një shumë që kalon kapitalizimin total të tregut të gjithë arit të nxjerrë ndonjëherë. Analistët paralajmëruan se, nëse kjo do të ishte e saktë dhe e konfirmuar, çmimi i arit do të pësonte një rënie drastike prej 50%. Megjithatë, reagimi global ishte pothuajse inekzistent – tregjet nuk u tronditën, mediat e mëdha heshtën, dhe raportet ndërkombëtare nuk e përfshinë këtë zbulim.
Kjo heshtje shpjegohet pjesërisht nga mungesa e përputhjes me standardet ndërkombëtare të raportimit të burimeve minerale, si ato të përcaktuara nga CRIRSCO. Ky komitet përcakton kritere të qarta për të diferencuar burimet minerale në kategori si “të supozuara”, “të treguara”, “të maturuara” dhe për të përcaktuar rezervat minerale “të mundshme” apo “të provuara”. Deri tani, nuk ka prova se depozitat në Uganda janë analizuar sipas këtyre standardeve të besueshme.
Ekspertë si Elly Karuhanga dhe Richard Binyina kanë vënë në dyshim vlerësimin prej 30 milionë tonësh ar, duke theksuar mungesën e kompanive të mëdha ndërkombëtare në vend – një sinjal kyç për seriozitetin e një zbulimi të tillë. Sipas tyre, mungesa e verifikimit teknik dhe mungesa e reagimit të industrisë globale tregojnë se bëhet fjalë për një pretendim potencialisht të ekzagjeruar apo të politizuar.
Nga ana tjetër, kompania kineze Wagagai Mining po bën përparim real në zhvillimin e industrisë vendase të arit në Ugandë. Me investime mbi 60 milionë dollarë dhe plane për të krijuar 3000 vende pune, kompania ka marrë licencat e nevojshme dhe ka përfituar përjashtime nga taksat përmes një zone të lirë ekonomike.
Megjithatë, ekspertët kërkojnë që agjencia shtetërore për mbikëqyrjen gjeologjike dhe minerare (DGSM) të marrë kontrollin e plotë të verifikimit dhe komunikimit publik për çështjet minerare, për të shmangur konfuzionin dhe për të siguruar transparencë.
Zbulimi i shpallur nga Uganda mbetet nën dyshim për shkak të mungesës së përputhjes me standardet ndërkombëtare të vlerësimit mineral dhe mungesës së reagimit nga industria globale. Ndërkohë, përpjekjet konkrete si ato të kompanisë Wagagai tregojnë potencial të vërtetë për zhvillim, nëse mbështeten nga rregulla të qarta dhe institucione të forta./The Independent
