Shkencëtarët kanë zbuluar prova të forta se një mal i vendosur në skajin e Kraterit Jezero në Mars mund të jetë një vullkan i fshehur, i cili mund të japë të dhëna të rëndësishme mbi historinë gjeologjike të planetit dhe mundësinë e jetës së hershme në Mars.
Ky formacion, i quajtur Jezero Mons, është studiuar nga një ekip shkencor që përdori të dhëna nga orbiterët Mars Odyssey, Mars Reconnaissance dhe ExoMars Trace Gas, si dhe nga roveri Perseverance i NASA-s. Rezultatet e publikuara në revistën Communications Earth & Environment tregojnë se Jezero Mons ka karakteristika të ngjashme me vullkanet shpërthyese të identifikuara më parë në Mars dhe Tokë.
Profesori James Wray, një ekspert i gjeologjisë planetare në Georgia Tech, ka dyshuar për natyrën vullkanike të këtij mali që prej vitit 2007, por vetëm tani ekipi i tij ka gjetur prova të qarta që mund ta mbështesin këtë teori. Sipas analizave, Jezero Mons mund të jetë i mbuluar me hi vullkanik, ndërsa disa zona të tij ngjasojnë me rrjedhat e lavës që mund të jenë zgjeruar deri në dyshemenë e kraterit.
Nëse Jezero Mons rezulton të jetë vërtet një vullkan, ky zbulim do të rrisë shanset për gjetjen e provave të jetës së hershme në Mars.
Aktiviteti hidrotermal, që mund të ketë ekzistuar pranë një liqeni antik, mund të ketë krijuar kushte të favorshme për jetë mikrobiale.
Shkencëtarët tani presin kthimin e mostrave që Perseverance ka mbledhur, për të bërë datimin me radioizotop dhe përcaktimin e saktë të moshës së shkëmbinjve vullkanikë. Ky proces mund të ndihmojë në vlerësimin më të qartë të historisë gjeologjike të Kraterit Jezero.
Për momentin, NASA dhe partnerët ndërkombëtarë nuk kanë një plan konkret për kthimin e këtyre mostrave në Tokë. Agjencia është duke shqyrtuar dy strategji të kthimit të mostrave nga Marsi (MSR), me synimin për të konfirmuar programin në 2026.
Megjithatë, buxheti i propozuar i Presidentit Donald Trump për vitin 2026 rrezikon ta anullojë këtë program, duke argumentuar se është “shumë mbi buxhet” dhe se objektivat e tij mund të arrihen përmes misioneve njerëzore në Mars.
Ekspertët mbeten optimistë se në një mënyrë apo tjetër, ky koleksion shkëmbinjsh dhe pluhuri marsian do të arrijë në laboratorët tokësorë, duke hapur rrugën për zbulime shkencore revolucionare.
