Një nga mitet më të qëndrueshme rreth plakjes është se ajo ndodh ngadalë, në mënyrë të qëndrueshme dhe të parashikueshme.
Por një studim i fundit nga Universiteti i Stanfordit hedh dritë mbi një të vërtetë befasuese: plakja nuk ecën në vijë të drejtë – ajo ndodh me shpërthime të shpejta dhe të papritura.
Studimi, i udhëhequr nga profesori i gjenetikës Michael Snyder dhe i publikuar në revistën shkencore Nature Aging, ka zbuluar dy periudha kritike gjatë jetës së një njeriu ku organizmi kalon përshpejtim të ndjeshëm në procesin e plakjes. Këto pika kthese biologjike ndodhin në mesin e të 40-ave dhe pastaj përsëri në fillim të të 60-ave.
Kur mosha godet befas: çfarë ndodh me trupin tonë
Bazuar në analiza të hollësishme biologjike të mbi 135,000 biomarkuesve – përfshirë ARN, proteina, lipide dhe mikroorganizma nga zorra, lëkura, goja dhe hunda – studiuesit vëzhguan se rreth 80% e këtyre molekulave ndryshojnë pikërisht gjatë këtyre dy fazave jetësore.
Gjatë periudhës së parë të plakjes së përshpejtuar, në mesin e të 40-ave, preken mekanizmat që rregullojnë përpunimin e yndyrnave, energjinë e trupit dhe shëndetin kardiovaskular e muskulor.
Ndërsa shpërthimi i dytë, rreth të 60-ave, përfshin rënie të dukshme në imunitet, funksionin e veshkave dhe përpunimin e karbohidrateve – një lëvizje e qartë drejt ndjeshmërisë më të lartë ndaj sëmundjeve si diabeti apo infeksionet.
Edhe pse rritja e parë lidhet natyrshëm me menopauzën te gratë, studiuesit zbuluan se edhe burrat përjetojnë ndryshime të ngjashme, çka sugjeron se kemi të bëjmë me një proces universal dhe jo vetëm të lidhur me hormonet seksuale.
Çfarë do të thotë kjo për të ardhmen tonë?
Ky zbulim ndryshon rrënjësisht mënyrën se si mund të mendojmë për parandalimin e sëmundjeve të lidhura me moshën. Në vend që të trajtojmë plakjen si një rënie të pandalshme, mund të përqendrohemi në “momentet e goditjes” – të veprojmë me masa parandaluese përpara se të ndodhin këto përshpejtime biologjike.
Natyrisht, autorët theksojnë kufizimet e studimit, përfshirë përmasën e vogël të pjesëmarrësve (vetëm 108 persona nga mosha 25 deri 70 vjeç) dhe nevojën për kërkime më të gjera për të konfirmuar këto rezultate në një shkallë më të madhe.
Por një gjë është e sigurt: plakja është shumë më dinamike se sa kemi menduar, dhe ndoshta – falë shkencës – shumë më e kontrollueshme.
