Rritja e çmimeve të derivateve të naftës, e nxitur nga tensionet në rritje në Lindjen e Mesme, po ndikon ndjeshëm në ekonominë e Kosovës. Konflikti i fundit midis Izraelit dhe Iranit, i përshkallëzuar me përfshirjen e SHBA-së dhe goditjet në objektet bërthamore iraniane, ka krijuar një situatë të paqëndrueshme në tregjet ndërkombëtare të energjisë.
Sipas njohësit të ekonomisë dhe ish-kryetarit të Odës Ekonomike të Kosovës, Safet Gërxhaliu, kjo krizë tashmë ka filluar të reflektohet me shpejtësi në tregun vendor, duke goditur drejtpërdrejt qytetarët dhe bizneset.
Ai thekson se në një botë të globalizuar, efektet e tronditjeve ndërkombëtare përhapen menjëherë edhe në vende të vogla si Kosova. Sipas tij, rritja e çmimeve të naftës është një pasojë e drejtpërdrejtë e krizës në ngushticat strategjike detare si Hormuzi dhe Mallaka, përmes të cilave kalon pjesa më e madhe e furnizimit global me naftë dhe gaz. Përkeqësimi i kësaj situate, me ndikim gjeostrategjik dhe ekonomik të madh, ka bërë që çmimet të rriten në mënyrë të ndjeshme edhe në Kosovë.
Gërxhaliu shpreh shqetësimin se Kosova është veçanërisht e ndjeshme ndaj krizave të tilla për shkak të mungesës së rezervave strategjike dhe varësisë së plotë nga importi i energjisë. Ai thekson se rritja e njëkohshme e çmimit të derivateve të naftës dhe energjisë elektrike po ndikon jo vetëm në jetën e përditshme të qytetarëve, por po godet rëndë edhe sektorin privat, veçanërisht atë prodhues.
Sipas tij, rënia e fuqisë blerëse është një nga pasojat më të drejtpërdrejta që qytetarët po përjetojnë tashmë. Me paga që nuk kanë ndryshuar prej kohësh dhe me një shportë konsumi që po bëhet gjithnjë e më e papërballueshme, qytetarët e Kosovës ndihen të pafuqishëm përballë kostove në rritje. Kjo situatë, shton ai, mund të çojë në një varfërim të mëtejshëm dhe një humbje të konkurrueshmërisë në ekonominë vendore.
Në këtë kontekst, Gërxhaliu bën thirrje për një trajtim serioz dhe të depolitizuar të çështjes së rezervave strategjike të shtetit. Ai thekson se vendet e zhvilluara mbajnë rezerva për 60 deri në 120 ditë për të garantuar sigurinë energjetike dhe stabilitetin ekonomik. Mungesa e këtyre rezervave në Kosovë e bën vendin të ekspozuar dhe të pambrojtur ndaj çfarëdo krize ndërkombëtare.
Një tjetër shqetësim i ngritur prej tij është fenomeni i spekulimit me çmime në tregun vendor. Gërxhaliu thekson se në shumë raste, rritja e çmimeve nuk është e lidhur drejtpërdrejt me lëvizjet në bursat ndërkombëtare, por me psikologjinë spekulative të tregtarëve, të cilët i rrisin çmimet me shpejtësi, por nuk i kthejnë më në nivelet e mëparshme. Ai kërkon një reagim të menjëhershëm nga institucionet përgjegjëse, përfshirë inspektoratin e tregut, për të parandaluar abuzimet dhe për të mbrojtur konsumatorët dhe bizneset nga përfitimet e padrejta të grupeve të caktuara të interesit.
Në përfundim, Gërxhaliu nënvizon se Kosova ka nevojë për një qasje të re strategjike që përfshin ndërtimin e rezervave kombëtare, mbështetjen e prodhimit vendor dhe vendosjen e mekanizmave të kontrollit të tregut. Vetëm përmes këtyre masave, vendi mund të përballet me sukses me pasojat e krizave ndërkombëtare dhe të sigurojë një stabilitet të qëndrueshëm ekonomik për qytetarët e saj.
