Redaksia: Analizë e reagimit të shkruar nga Bajram Gecaj, ish-zëvendësministër i Pushtetit Lokal i Qeverisë së Kosovës
Në një kohë kur shtetësia e Kosovës përballet me sfida të brendshme institucionale dhe tensione të jashtme diplomatike, diskursi publik rreth identitetit, legjitimitetit dhe rrënjëve të saj shtetërore vazhdon të mbetet një çështje serioze. Në këtë kontekst, deklarata e fundit e z. Veton Surroi, i cili hodhi tezën se Kosova është një “shtet aksidental”, ka ngjallur reagime të ndryshme, përfshirë edhe një kundërpërgjigje të argumentuar nga z. Bajram Gecaj, njëri prej zyrtarëve me përvojë në administratën publike të Kosovës.
Në një analizë të gjerë dhe me ton kritik, Gecaj e konsideron këtë tezë si të padrejtë, të pasaktë historikisht dhe moralisht denigruese për gjithë ata që kanë kontribuar në ndërtimin e shtetit të Kosovës. Ai nënvizon se pavarësia e Kosovës nuk është fryt i një vakumi diplomatik apo rrethanash të përkohshme ndërkombëtare, por rezultat i një vizioni të qartë politik, një strategjie afatgjate dhe një lëvizjeje gjithëpopullore të organizuar me përkushtim dhe vendosmëri.
Me fakte konkrete dhe referenca historike, Gecaj rikujton momentet kyçe të shtetformimit të Kosovës, që nga Deklarata Kushtetuese e 2 korrikut 1990, miratimi i Kushtetutës së Kaçanikut, referendumi për pavarësi i vitit 1991, formimi i institucioneve në ekzil, e deri te zgjedhjet e para demokratike në vitin 1992. Të gjitha këto, sipas tij, dëshmojnë për një projekt politik të ndërgjegjshëm dhe jo për ndonjë produkt aksidental të historisë.
Për Gecajn, idetë që relativizojnë këtë rrugëtim janë të rrezikshme jo vetëm sepse minojnë narrativën historike të shtetit, por edhe sepse shërbejnë si justifikim për ata që ende refuzojnë realitetin e Kosovës si shtet i pavarur. Ai përkujton se Kosova është e ndërtuar mbi themele të menduara mirë, me një vizion të qartë, të mbështetur nga elita intelektuale shqiptare, dhe të paguar me çmimin më të lartë – jetën e qytetarëve të saj.
Në analizën e tij, Gecaj shkon përtej kritikës së tezes së “aksidentalitetit”, duke vënë në pah edhe rreziqet që lidhen me romantizimin e së kaluarës nën Jugosllavi. Ai e quan sistemin komunist jugosllav një regjim autoritar që shfrytëzoi mjetet ideologjike për të fshehur shtypjen sistematike të shqiptarëve, ndërsa përmend Universitetin e Prishtinës si një instrument propagandistik më shumë sesa një vepër të mirëfilltë emancipuese.
Ky reagim përfaqëson një thirrje për seriozitet në mënyrën se si trajtohet historia e Kosovës në diskursin publik. Gecaj i rikujton opinionit se Kosova nuk është një eksperiment i përkohshëm, por një projekt i menduar, i mbështetur dhe i realizuar me përpjekje të vazhdueshme.
Në një kohë kur sfidat gjeopolitike kërkojnë qartësi dhe kohezion të brendshëm, de-legjitimimi i historisë politike të Kosovës përmes tezave të tilla vetëm sa e zbeh kredibilitetin e përbashkët institucional. Ky debat është më shumë se një përplasje idesh: është përballje mes një narrative të ndërtuar me vështirësi dhe një përpjekjeje për ta zhveshur atë nga përmbajtja historike dhe politike.
Kosova nuk është aksident. Është rezultat. Është përpjekje. Është qëllim. Dhe mbi të gjitha, është vullnet i popullit të saj.
