Nga Paolo Rodari
Nga heshtja kontemplative pas Luftës së Dytë Botërore deri te angazhimi diplomatik i kohëve tona, Vatikani po rikthehet në qendër të skenës globale si një zë i fuqishëm kundër kërcënimit bërthamor, me Papa Leonin që udhëheq një epokë të re dialogu dhe shprese.
Në vitin 1945, bota ndryshoi përjetësisht brenda disa çastesh. Bombardimet atomike mbi Hiroshimë dhe Nagasaki shënuan fillimin e epokës bërthamore – një periudhë e re dhe alarmante për njerëzimin. Dy bomba shkatërruan dy qytete, vranë qindra mijëra njerëz dhe lanë pas një plagë të thellë në ndërgjegjen globale. Për herë të parë, njerëzimi e kuptoi se fundi i botës mund të shkaktohej me shtypjen e një butoni.
Në atë moment të errët historik, Papa Piu XII zgjodhi rrugën e heshtjes dhe lutjes. Qëndrimi i tij, megjithëse i kritikuar nga disa si i tërhequr, pasqyronte kompleksitetin e një periudhe ku vetë kuptimi i të keqes po riformulohej, dhe feja po përpiqej të gjente fjalët për të folur për një tmerr të paprecedentë.
Sot, tetë dekada më vonë, përgjegjësia morale dhe shpirtërore e asaj kohe është marrë nga Papa Leoni – një figurë që përfaqëson një kthesë të qartë në qasjen e Vatikanit ndaj paqes dhe sigurisë ndërkombëtare. Frymëzuar nga paraardhësi i tij i shekullit të pestë, Papa që ndali Atilën vetëm me fjalë, edhe ky Leoni i ri përpiqet të ndalë përplasjet e mëdha globale jo me forcë, por me fuqinë e dialogut.
Vatikani nuk është më një vëzhgues i heshtur. Nën drejtimin e Papa Leonit, Selia e Shenjtë është bërë një aktor diplomatik aktiv, që ndërmerr misione të fshehta, zhvillon dialogje me ambasadorët e fuqive bërthamore, promovon nisma ndërfetare dhe lëshon thirrje publike kundër garës së armatimit.
“Paqja nuk imponohet përmes frikës, por ndërtohet nëpërmjet dialogut”, deklaroi Papa gjatë një samiti për çarmatimin në Kombet e Bashkuara, duke sfiduar haptas doktrinën tradicionale të “parandalimit përmes frikës”, që ende dominon strategjitë ushtarake të fuqive botërore.
Për Papën, forca e vërtetë nuk qëndron në fuqinë shkatërrimtare, por në fuqinë bindëse të fjalës. Është forca morale e atij që, pa ushtri dhe pa kërcënime, beson ende se dialogu mund të shuajë zjarrin e luftës dhe të ndalë katastrofën bërthamore.
Kjo nuk është thjesht retorikë. Ekspertët e sigurisë paralajmërojnë se rreziku i një konflikti bërthamor është sot më i madh se në çdo kohë që nga kriza e raketave në Kubë në vitin 1962. Tensionet në Ukrainë, Lindjen e Mesme, Paqësor dhe në Gadishullin Korean po krijojnë një hartë globale të paqëndrueshmërisë, ku makthi atomik rikthehet si kërcënim real.
Në këtë sfond të ndërlikuar dhe të paqëndrueshëm, Papa Leoni nuk është thjesht një lider fetar. Ai është një zë i guximshëm, një ndërgjegje botërore që përpiqet të arrijë zemrat dhe mendjet e atyre që marrin vendime. Si një Leoni modern përballë Atilëve të rinj, ai ecën në rrugën e diplomacisë me një vendosmëri të heshtur por të pandalshme.
Beteja e tij është ajo e fjalës kundër bombës, e dialogut kundër shkatërrimit. Një thirrje e fuqishme për të mos përsëritur gabimet e së kaluarës. Sepse paqja – ashtu si dje, edhe sot – mbetet një mundësi reale. Dhe lufta bërthamore, sado kërcënuese, ende mund të shmanget.
