Ursula von der Leyen ka kërkuar të ngadalësojë një raport zyrtar të Bashkimit Evropian që kritikon Italinë për shtypjen e lirisë së medias, pasi ajo kërkon mbështetjen e Romës për një mandat të dytë si presidente e Komisionit Evropian.
Sipas katër zyrtarëve, një hetim i Komisionit thekson një shtypje të medias së lirë në Itali që kur kryeministrja e ekstremit të djathtë Giorgia Meloni mori detyrën në vitin 2022. Raporti vjetor që vlerëson se si vendet e BE-së respektojnë sundimin e ligjit pritej të miratohej më 3 korrik, por do të shtyhet derisa të emërohet presidenti i ri i Komisionit, thanë dy zyrtarë.
Vonesa është e pazakontë dhe rreziku për von der Leyen është se do të duket i motivuar politikisht. Ajo aktualisht po kërkon mbështetjen e liderëve të BE-së si Meloni për përpjekjen e saj për të siguruar një mandat të dytë pesë-vjeçar për të drejtuar ekzekutivin e bllokut.
Ndërhyrja e qeverisë italiane në media dhe paditë që synojnë gazetarët janë bërë më të zakonshme në dy vitet e fundit, kanë paralajmëruar shoqatat e shtypit. Gazetarët e transmetuesit shtetëror të Italisë RAI dolën në grevë në maj për të protestuar ndaj një përpjekjeje për ta “shndërruar RAI në një zëdhënës të qeverisë”. Komisioni Evropian tashmë e kritikoi Italinë vitin e kaluar në raportin e tij të sundimit të ligjit mbi mënyrën sesi ligji i saj për shpifjen përdoret gjithnjë e më shumë për të ndjekur gazetarët.
Tani, “ekziston dukshëm një gatishmëri për të vënë frena në çështjet që lidhen me Italinë dhe sundimin e ligjit,” tha një zyrtar i Komisionit, i cili, si tre zyrtarë të tjerë, vuri në dukje përpjekjet e von der Leyen për rizgjedhjen në krye të KE-së si një arsye për vonesën raportin e sundimit të ligjit.
Kabineti i presidentit i kërkoi sekretariatit të përgjithshëm ekzekutiv të BE-së që të shtyjë publikimin e raportit, shtuan dy nga zyrtarët.
Më vete, të paktën dy zyrtarë të Komisionit, përveç atyre që folën për raportin e sundimit të ligjit, u thanë gazetarëve vetëm në tre javët e fundit që të mos bënin pyetje në lidhje me pozicionin e ekzekutivit të BE-së mbi atë që u përshkrua si “situata në Itali”, duke iu referuar ndaj masave që kërcënojnë lirinë e medias dhe grevat e gazetarëve.
Të gjithë zyrtarëve iu dha anonimiteti për të diskutuar diskutimet e brendshme në Komisionin Evropian.
Lëvizjet e presidentes Von der Leyen për të shmangur kritikat e hapura ndaj Italisë mbi lirinë e medias kanë acaruar stafin brenda Komisionit, thanë tre nga zyrtarët.
Një ndërhyrje e tillë do të ishte e dëmshme, pasi von der Leyen në rolin e saj si presidente e Komisionit si dhe të gjitha shërbimet e Komisionit nuk supozohet të ndërhyjnë në procesin për ta zgjedhur atë për një mandat të dytë.
Komisionerët ishin planifikuar të diskutonin dhe miratonin raportin në fillim të korrikut, por tani pritet të publikohet vetëm pasi Parlamenti Evropian të japë mbështetjen e tij përfundimtare për presidentin e ri të Komisionit Evropian të propozuar nga udhëheqësit e BE-së, thanë dy zyrtarë. Kjo mund të ndodhë më herët në mes të korrikut dhe mund të jetë deri në shtator.
Raporti është ende në rendin e ditës për 3 korrik në dokumentin e fundit të planifikimit për mbledhjen e Kolegjit të Komisionit, datë 11 qershor, por dy zyrtarë thanë se koha pritet të përditësohet së shpejti.
“Raportet e sundimit të ligjit janë aktualisht në përgatitje dhe ne nuk ishim ende në gjendje të konsultonim vendet anëtare për draftet, gjë që është diçka që ne e bëjmë gjithmonë,” tha Olof Gill, një zëdhënës i Komisionit.
“Ne do të mbulojmë zhvillimet gjatë vitit të kaluar për secilin [vend të BE-së] – përfshirë Italinë – në një mënyrë faktike dhe objektive, siç kemi bërë gjithmonë.”
Gill tha se Komisioni do të vendosë për një datë për miratimin e raportit pasi të jenë gati për të kryer konsultimet me vendet e BE-së. Ai shtoi se nuk kishte udhëzime për zyrtarët e Komisionit për t’u thënë gazetarëve që të mos pyesin për pozicionin e ekzekutivit të BE-së mbi lirinë e medias në Itali në javët e fundit.
Duke kërkuar mbështetjen e Melonit
Presidentja gjermane e Komisionit të qendrës së djathtë, von der Leyen. zhvilloi një fushatë si kandidati kryesor për Partinë Popullore Evropiane (EPP) në zgjedhjet e javës së kaluar në BE. Për të siguruar një mandat të dytë, ajo duhet të bindë udhëheqësit e qeverisë së BE-së, përfshirë Melonin, që të nominohen për postin e lartë.
Pas kësaj ajo përballet me një votim në Parlamentin Evropian, për të cilin ajo kërkon të sigurojë mbështetjen e grupeve të qendrës së djathtë dhe liberale, por ka nevojë edhe për mbështetjen e disa partive të tjera për të qenë e sigurt për një fitore.
Von der Leyen ka mbajtur derën e hapur për partinë e ekstremit të djathtë “Vëllezërit e Italisë” së Melonit dhe grupin e saj të Parlamentit Evropian të Konservatorëve dhe Reformistëve Evropianë (ECR) kur diskutojnë se si të sigurohet mbështetje për kandidaturën e saj – madje duke e quajtur Melonin “pro sundimit të ligjit” në një debat të madh zgjedhor në maj.
Krerët e shteteve dhe qeverive u takuan për një darkë joformale të hënën dhe një Këshill zyrtar Evropian më 27-28 qershor. Parlamenti Evropian ka parashikuar në 18 korrik si ditën kur ligjvënësit mund të votojnë për të zgjedhur presidentin e ardhshëm të Komisionit Evropian, por gjithashtu mund të kalojë në një seancë plenare të planifikuar në shtator nëse është e nevojshme.
Një zyrtar mbrojti vonesën e raportit të sundimit të ligjit, duke thënë se qëllimi ishte të shmangej përshtypja se ishte e lidhur me diskutimet politike në vazhdim mbi rizgjedhjen e von der Leyen.
“Ne po frenojmë veprimin tonë që të mos akuzohemi për politizimin e shumë gjërave,” tha zyrtari. Çfarëdo që ajo të bëjë tani, për çfarëdo arsye, ajo do të akuzohet si politike”.
Rrëshqitja e shtetit të së drejtës në Romë
Italia ka parë presion mbi lirinë e medias, si dhe LGBTQ+ dhe të drejtat e grave nën qeverinë e ekstremit të djathtë të Melonit. Partnerët e BE-së dhe ndërkombëtarë, duke përfshirë kryeministrin kanadez Justin Trudeau në samitin e G7 të vitit të kaluar, kanë kritikuar lëvizjet e qeverisë për të ndryshuar rregullat mbi kujdestarinë ligjore për prindërit e të njëjtit seks. Samiti i G7 i këtij viti ekspozoi polemika të reja rreth heqjes nga qeveria Meloni të referencës për abortet “të sigurta dhe të ligjshme” nga deklarata përfundimtare.
Shoqatat e shtypit kanë thirrur paralajmërimet e tyre se ndërhyrja e qeverisë dhe paditë që synojnë gazetarët janë bërë më të zakonshme në dy vitet e fundit. Italia ra gjithashtu pesë vende në pozitën e 46-të në Indeksin e fundit të Lirisë së Shtypit Botëror nga Reporterët pa Kufij (RSF).
Shefja e sundimit të ligjit të Bashkimit Evropian, Věra Jourová, tha këtë muaj se Komisioni Evropian po ndjek nga afër “tendencat negative” për lirinë e medias në Itali së bashku me vende të tjera si Sllovakia.
“Unë vetëm dua të them, konkretisht për situatën e medias në Itali, por edhe gjetkë, në Sllovaki dhe disa shtete të tjera, se ne po monitorojmë tendenca të ndryshme negative dhe se na vjen keq që Ligji për Lirinë e Medias nuk është ende [i zbatueshëm]. ” u tha Jourová gazetarëve në një konferencë në Bruksel, duke iu përgjigjur një pyetjeje nga POLITICO mbi lirinë e medias në Itali.
Një zëdhënës i Komisionit më vonë kundërshtoi raportimin e POLITICO për komentin, duke thënë në një deklaratë të zëdhënësit Christian Wigand se “nuk ka të bëjë me veçimin e ndonjë vendi. Ne monitorojmë situatën në Itali siç bëjmë në të gjitha vendet anëtare të BE-së në kontekstin e Raporti vjetor i shtetit të së drejtës është ajo që i referohej [zëvendëspresidenti] Jourová.
Federata Evropiane e Gazetarëve (EFJ) dhe pesë organizata të tjera jofitimprurëse i kërkuan Jourová në maj për të hetuar ndërhyrjen e qeverisë Meloni në media.
“Kishte një shqetësim se Komisioni nuk do ta marrë mjaft seriozisht, se nuk do të ketë asnjë sanksion”, tha Renate Schroeder, drejtoresha e EFJ, në një ngjarje në Bruksel javën e kaluar.
“Ne e dimë shumë se presidentja e Komisionit Evropian për momentin është duke luajtur, në mendjen time, një lojë të rrezikshme me ndonjë palë,” tha Schroeder, duke iu referuar hapave të von der Leyen ndaj Melonit.
Sllovakia, Greqia gjithashtu në qendër të vëmendjes
Raporti i Komisionit për sundimin e ligjit është një raport vjetor që shikon se si qeveritë kombëtare respektojnë vlerat e përbashkëta të BE-së për mbrojtjen e lirisë së medias, sigurimin e pavarësisë së gjyqësorit, luftimin e korrupsionit dhe ruajtjen e kontrolleve dhe ekuilibrave në qeveri.
Raporti është shumë i ndjeshëm. Në vitet e kaluara, ajo nxiti grindjet midis BE-së dhe vendeve anëtare si Hungaria, Polonia dhe të tjera mbi lirinë e medias, reformat gjyqësore dhe shtypjen e mbrojtjes së pakicave.
Një zyrtar i Komisionit tha se vonesa e këtij viti mund të lidhet jo vetëm me Italinë, por edhe me vende të tjera, duke përfshirë Sllovakinë dhe Greqinë.
Greqia udhëhiqet nga kryeministri i qendrës së djathtë Kyriakos Mitsotakis, qeveria e të cilit në një vit e gjysmë të kaluar është përfshirë në një skandal mbi mënyrën se si “spyware” është përdorur për të vëzhguar kundërshtarët politikë dhe gazetarët në vend.
Partia e Mitsotakis është anëtare e Partisë Popullore Evropiane të von der Leyen, e cila ka mbështetur me zë të lartë rizgjedhjen e saj dhe javën e kaluar i tha Bloomberg se ai ishte “absolutisht i bindur se Ursula von der Leyen do të vazhdojë si presidente e Komisionit”.
Në Sllovaki, qeveria e kryeministrit Robert Fico ka kërkuar të godasë lirinë e medias dhe të pengojë luftën kundër korrupsionit. Masat e Fico-s tërhoqën më parë kritika të Komisionit, me shefin e drejtësisë të BE-së Didier Reynders që dërgoi një letër dhjetorin e kaluar duke kërkuar nga qeveria që të mos shfuqizojë zyrën e prokurorit. Jourová në mars kritikoi gjithashtu nismën e qeverisë për të çmontuar transmetuesin publik të vendit.
Në mandatin e saj të parë në detyrë, von der Leyen e bëri luftën për çështjet e sundimit të ligjit një pikë kyçe kryesore – nisja e procesit të raportit vjetor të sundimit të ligjit dhe ngrirja e fondeve të destinuara për Hungarinë për shkak të shqetësimeve se po kufizonte pavarësinë e gjyqësorit.
Komisioni në raportin e tij vjetor ka qortuar më parë qeveritë e tjera për dështimin në arritjen e objektivit, duke përfshirë Bullgarinë, Kroacinë dhe Spanjën.
Komisioni i Von der Leyen propozoi gjithashtu Aktin e ri Evropian të Lirisë së Medias, të miratuar këtë vit, që do të ndalojë qeveritë e BE-së të ndërhyjnë në vendimet editoriale dhe të ndjekin gazetarët për të zbuluar burimet e tyre dhe për të siguruar pronësinë e drejtë të medias. Ligji pritet të hyjë në fuqi në fund të vitit 2025./Politico
