“Marrëdhëniet e përgjithshme ndërmjet Serbisë dhe Kosovës kanë ndikim të thellë në stabilitetin dhe sigurinë e rajonit. Kjo është arsyeja pse ne jemi të shqetësuar për situatën aktuale”, tha për Danas, Jan Lipavski, ministër i Punëve të Jashtme të Republikës Çeke.
Ai shtoi se “çelësi për gjetjen e një zgjidhjeje që do t’u mundësonte njerëzve të zakonshëm të Serbisë dhe Kosovës të jetojnë jetë paqësore dhe të begatë është angazhimi konstruktiv dhe i përgjegjshëm i qeverive në Beograd dhe Prishtinë në dialogun për normalizimin e marrëdhënieve të ndërsjella”.
Ndër të tjera, kjo nënkupton respektimin dhe zbatimin e marrëveshjeve të arritura përmes dialogut të deritanishëm, veçanërisht Marrëveshjen për rrugën e normalizimit ndërmjet Kosovës dhe Serbisë nga viti 2023 dhe aneksin e saj të Ohrit për zbatim.
“Ne e dimë se ky proces nuk është as i thjeshtë
Si e shihni zgjidhjen e çështjes së Kosovës?
“Ne presim normalizim të plotë të marrëdhënieve ndërmjet Serbisë dhe Kosovës, pasi ky është kusht kyç për integrimin e të dyja vendeve në BE. Në përgjithësi, ne do të dëshironim që Serbia dhe Kosova të përjetojnë diçka të ngjashme me atë që kemi në marrëdhëniet tona me Gjermaninë. Në vitet 1990, çekët dhe gjermanët arritën të krijojnë një proces efektiv pajtimi që rezultoi në Deklaratën çeko-gjermane mbi marrëdhëniet e ndërsjella të vitit 1997, ku ndër të tjera thuhet se “të dyja palët pajtohen se padrejtësitë e bëra në të kaluarën i përkasin në të kaluarën, dhe se si rrjedhim do t’i orientojnë marrëdhëniet e tyre drejt së ardhmes” ose se “deklarojnë se nuk do t’i ngarkojnë marrëdhëniet e tyre me çështje politike dhe juridike që burojnë nga e kaluara”.
Meqenëse keni marrëdhënie të mira diplomatike me Kosovën dhe Serbinë, a u përpoq Republika Çeke të ndërmjetësojë mes Beogradit dhe Prishtinës për afrimin e qëndrimeve të tyre?
Ndërmjetësues i dialogut Serbi-Kosovë është BE. Ne e mbështesim plotësisht punën e Përfaqësuesit të Lartë të BE-së për Politikë të Jashtme dhe Siguri dhe të Përfaqësuesit Special të BE-së për Dialogun ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës. Kjo do të thotë se Republika Çeke nuk ka ambicie të përfshihet drejtpërdrejt në ndërmjetësim, por është e përfshirë në diskutime të hapura dhe të ndershme me partnerët tanë në Beograd dhe Prishtinë, gjatë të cilave ne përpiqemi të shpjegojmë avantazhet e progresit dhe normalizimit të marrëdhënieve, si dhe pajtimi.
Si i shihni marrëdhëniet rajonale, pasi Serbia ka shumë çështje të pazgjidhura rajonale me fqinjët e saj?
Republika Çeke është një vend që e ka kuptuar mirë se para se të anëtarësohet në BE, duhet të pajtohet me fqinjët e saj. Në rastin tonë, ishte veçanërisht e rëndësishme në raport me Gjermaninë dhe Austrinë. Në vitet 1990, ne gjithashtu ia dolëm të kalonim pa probleme “divorcin e pelushit” me Sllovakinë. Dua të theksoj se pajtimi dhe vendosja e marrëdhënieve të mira dhe të shëndetshme me fqinjët tanë të afërt ishte thelbësore për integrimin tonë të suksesshëm në BE. Duke pasur parasysh këtë, ne inkurajojmë Serbinë dhe vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor që t’i qasen çështjes së marrëdhënieve fqinjësore në mënyrë të ngjashme. Përvoja jonë na tregon se integrimi në BE mund të arrijë potencialin e tij të plotë vetëm pasi të kapërcejë trashëgiminë e së kaluarës në mënyrë konstruktive dhe pozitive. dhe as i lehtë, por nëse ka vullnet politik dhe vendosmëri nga të dyja palët, përparimi është i arritshëm”, tha Lipavski
Deri në çfarë mase mosmarrëveshjet e pazgjidhura rajonale ndikojnë në rrugën e Serbisë drejt BE-së?
Natyrisht, nuk është kurrë mirë të kesh debate me fqinjët. Ne gjithmonë duhet të bëjmë një përpjekje serioze për të zgjidhur ankesat në marrëdhëniet tona me fqinjët tanë, sepse nga kjo qasje përfitojnë të gjithë të përfshirët. Gjithashtu, kemi qenë dëshmitarë të situatave ku mosmarrëveshjet ndërmjet vendeve anëtare të BE-së dhe vendeve kandidate kanë shkaktuar vonesa serioze në procesin e anëtarësimit në BE. Është e qartë se procesi i integrimit evropian nuk duhet të përdoret për zgjidhjen e çështjeve dypalëshe, por fatkeqësisht, gjëra të tilla ndodhin. Duke pasur parasysh këtë, qeveritë e vendeve kandidate për anëtarësim në BE, përfshirë Serbinë, duhet të fokusohen në vendosjen e marrëdhënieve konstruktive, praktike dhe miqësore me të gjithë fqinjët.
Sa ndikojnë marrëdhëniet e ngushta të Serbisë me Rusinë në marrëdhëniet e vendit tuaj me Serbinë dhe rrugën e saj drejt BE-së?
Republika Çeke mbështet përpjekjet e Serbisë për t’u bërë anëtare e BE-së. Në këtë kontekst, dëshiroj të theksoj se, për t’u integruar me sukses në BE dhe për të kontribuar në unitetin e saj, vendi kandidat duhet të rreshtohet me BE-në në një sërë fushash, përfshirë politikën e jashtme dhe të sigurisë, dhe t’u përmbahet parimeve dhe vlerat e përbashkëta nga shtetet anëtare të BE-së. Aktualisht, Serbia është vetëm pjesërisht e lidhur me politikën e përbashkët të jashtme dhe të sigurisë të BE-së dhe për shkak të situatës së përgjithshme të sigurisë në Evropë, kjo e ndërlikon marrëdhënien e saj me BE-në. Ky aspekt i integrimit në BE është diçka që është gjithashtu e rëndësishme për Republikën Çeke, dhe unë, si gjithmonë, do ta diskutoj hapur dhe sinqerisht këtë me partnerët e mi në Beograd
