Një fenomen meteorologjik i kohëve të fundit ka çuar në formimin e një liqeni në shkretëtirën e Saharasë, i krijuar nga një ciklon që goditi rajonet veriore të Afrikës në shtator. Kjo ngjarje shkaktoi reshje të jashtëzakonshme shiu, duke u dhënë studiuesve mundësinë për të studiuar se si mund të ishte dukur Sahara mijëra vjet më parë.
Megjithëse nuk ishte një xhungël, peizazhi në atë kohë mund të ketë qenë dukshëm më i nxehtë dhe më i lagësht se sa është sot. Në fakt, shkretëtirat në përgjithësi marrin më pak se katër inç shi në vit, siç konfirmohet nga Fondacioni Kombëtar i Shkencës, duke theksuar rëndësinë e një liqeni kalimtar për të mbajtur jetën në shkretëtirën më të madhe jopolare në botë.
Imazhet satelitore të rajonit algjerian, të marra në mes të gushtit dhe shtatorit 2024, tregojnë një ndryshim të dukshëm: një mbizotërim të qartë të ngjyrës së gjelbër të errët për shkak të shirave që goditën pjesë të Marokut, Algjerisë, Tunizisë dhe Libisë.
Fotografitë janë marrë nga Operativ Land Imager-2 (OLI-2), i instaluar në Landsat 9 të NASA-s. Sipas Moshe Armon, një studiues në Universitetin Hebraik të Jerusalemit, i cili analizoi imazhet, liqeni arriti një kapacitet prej rreth 33%, duke mbuluar një sipërfaqe prej 191 kilometra katrorë dhe duke arritur një thellësi prej rreth 7.2 metra.
Midis 11,000 dhe 5,000 vjet më parë, Sahara përjetoi një periudhë lagështie, duke u shndërruar në një mjedis më pjellor.
Gjatë epokës së lagësht të Afrikës, banorët e lashtë pikturuan kafshë dhe skena gjuetie në shpella dhe në shkëmbinj në zona tashmë të thata që përfshijnë vende të tilla si Egjipti, Çadi dhe Sudani.
Në atë kohë, nivelet e liqeneve në Afrikën e Veriut ishin dukshëm më të larta se sot, dhe rajoni karakterizohej nga bimësi e harlisur. Megjithatë, disa gjeologë argumentojnë se kushtet klimatike të asaj kohe nuk mund të kishin gjeneruar reshje të mjaftueshme për të mbushur liqenet e shumta në Sahara.
“Ne po parashtrojmë një hipotezë alternative: ngjarjet ekstreme të shiut, të ngjashme me ato të shtatorit në Saharanë veriperëndimore, mund të kenë qenë më të shpeshta në të kaluarën”, tha Armon. “Duke marrë parasysh kohën që u desh që liqenet të thaheshin, është e mundur që këto ngjarje të ishin mjaft të zakonshme për t’i mbajtur liqenet pjesërisht të mbushura për periudha të gjata – madje vite apo dekada – pa reshje të rregullta”.
Sebkha el Melah, një liqen i kripur, mund të mbetet plot për vite me rradhë. Në fakt, kur u mbush në vitin 2008, uji nuk u avullua plotësisht deri në vitin 2012, sipas një njoftimi nga Observatori i Tokës i NASA-s. “Nëse nuk ndodhin ngjarje të mëtejshme reshjesh”, shtoi Armon, “do të duhet rreth një vit që liqeni të avullojë plotësisht.”
Vera është përgjithësisht stina më me shi në Sahara. Nga 38,000 ngjarjet e reshjeve të mëdha të regjistruara në shkretëtirë, rreth 30 për qind ndodhin gjatë muajve të verës.
Vëzhgimet satelitore po bëhen gjithnjë e më të rëndësishme për monitorimin e burimeve ujore të planetit tonë. Në vitin 2022, NASA dhe CNES i Francës nisën misionin e Ujit Sipërfaqësor dhe Topografisë së Oqeanit (SWOT), një iniciativë trevjeçare që synon mbledhjen e të dhënave mbi vëllimin dhe lëvizjen e ujit nga orbita. Satelitë të tjerë, si Observatori i Klimës në Hapësirë të thellë të NASA-s (DSCOVR), monitorojnë ngjarjet klimatike atmosferike.
Pavarësisht nëse liqeni mbetet plot për muaj apo vite, ai qëndron si një dëshmi e rëndësishme e ndryshimeve dramatike që peizazhet mund të pësojnë ndërsa ndryshimet klimatike të planetit./Informim.net
