Teorema e Majmunit të pafundëm është një eksperiment mendor që ilustron se si proceset rastësore, nëse lihen të veprojnë për një kohë të mjaftueshme, mund të prodhojnë rezultate jashtëzakonisht të paimagjinueshme.
Ky koncept është formuluar në mënyra të ndryshme gjatë kohës, shpesh duke imagjinuar një majmun që shtyp çelësat rastësisht në një makinë shkrimi për një periudhë të pafundme ose duke konsideruar një numër të pafund majmunësh të angazhuar në këtë operacion.
Eksperimenti i famshëm synon të riprodhojë prodhimin e veprave të plota të Shakespeare-it, por në disa raste është marrë parasysh edhe mundësia e arritjes së qëllimeve më modeste, siç është shkrimi i “Hamletit”. Kjo ide ka frymëzuar referenca të shumta në kulturën popullore, si në librin “Udhëzuesi Galaktik për Autostopistët” dhe në një podkast shkencor të njohur.
Së fundmi, dy matematicienë, doktori Stephen Woodcock dhe Jay Falletta nga Universiteti i Teknologjisë në Sidney, kanë shqyrtuar perspektivat e eksperimenteve kur merret parasysh një kufi të caktuar kohor. Ata kanë llogaritur probabilitetin që një majmun të shtypë çelësat në rendin e duhur dhe kanë arritur në përfundimin se, edhe pa ndërprerje për drekë ose gjumë, do të ishte jashtëzakonisht e pamundur që një majmun të arrinte të shkruante as edhe rreshtin e parë të një komedie.
Teorema e Majmunit të pafundëm përqendrohet në idenë e një kufiri të pafund, me një numër të pafund majmunësh ose një kohë të pafund në dispozicion.
Megjithatë, Woodcock dhe Falletta vendosën të shqyrtojnë probabilitetin e një sekuence shkronjash të shtypura nga një numër të kufizuar majmunësh brenda një periudhe të caktuar kohore, në përputhje me kohëzgjatjen e parashikuar të universit tonë.
Teorema e Majmunit e propozuar nga dy matematicienët bazohet në disa supozime, siç është thjeshtimi i tastierës për majmunët, eliminimi i çelësave të panevojshëm dhe shpejtësia e shtypjes një goditje në sekondë. Llogaritjet ishin të komplikuara, duke marrë parasysh gjithashtu rreziqet e tejkalimit dhe përdorimin e majmunëve të simuluar me kompjuter për të vlerësuar përparimet.
Sipas llogarive të Woodcock dhe Falletta, një majmun i vetëm do të kishte shumë pak shanse për të përfunduar edhe vetëm aktin e parë të “Hamletit” para vdekjes së parashikuar termike të universit, rreth 10^100 vjet. Megjithëse ka dallime mes fizikantëve mbi fatin përfundimtar të universit, perspektiva e arritjes së qëllimeve më ambicioze si shkrimi i veprave të plota të Shakespeare-it duket praktikisht e pamundur.
Për të përballuar problemin, autorët hipotezuan një numër të stabilizuar prej 200,000 majmunësh që jetojnë, me një jetëgjatësi prej 30 vjetësh dhe një shpejtësi shtypjeje prej një goditjeje në sekondë. Ky skenar çoi në llogaritjen se vetëm një përqindje e vogël e majmunëve mund të prodhonin fjalën “banane” gjatë shtypjes, ndërsa mundësia e shkrimit të veprave komplekse si “Hamleti” u konsiderua praktikisht e paimagjinueshme.
Woodcock dhe Falletta arritën në përfundimin se, megjithëse përmirësimet e mundshme në shpejtësinë e shtypjes ose rritja e popullatave të majmunëve, prodhimi i veprave të shkruara të rëndësishme nga majmunët mbetet jashtëzakonisht i pamundur. Ky rezultat nxjerr në pah sfidën e marrjes së sigurisë në rastin e kufijve të kufizuar, siç theksohet gjithashtu nga paradoksi i Zenonit.
Së fundi, autorët theksojnë se, megjithëse inteligjenca artificiale mund të paraqesë një kërcënim për krijimtarinë njerëzore, majmunët nuk janë në gjendje të prodhojnë vepra të rëndësishme nëse nuk evoluojnë përtej rastësisë në prodhimin e tyre.
Studimi është publikuar në Franklin Open, një revistë shkencore të rishikuar nga kolegët./Informim.net
