Dy diplomatë britanikë dëbohen në një përplasje dyshimesh për spiunazh. Kjo u kuptua nga një deklaratë e ashpër nga shërbimi i inteligjencës së jashtme të Rusisë, duke e quajtur Britaninë “nxitëse lufte”.
Ndërsa SHBA-ja, nën drejtimin e Donald Trump po përpiqet të rivendosë marrëdhëniet me Moskën dhe të ndërmjetësojë paqen mes Rusisë dhe Ukrainës, Britania është shpallur armiku publik numër një i Rusisë.
Megjithëse mund të thuhet se ky është një status që Britania e Madhe e ka mbajtur herë pas here gjatë dy shekujve të fundit.
“Londra sot, ashtu si në prag të të dyja Luftërave Botërore të shekullit të kaluar, po vepron si nxitësja kryesore globale e luftës,” tha sot se shërbimi i inteligjencës së jashtme të Rusisë në një deklaratë publike jashtëzakonisht të ashpër. Rusia e akuzoi Londrën se po përpiqet të sabotojë përpjekjet e Trumpit për të ndërmjetësuar paqen në Ukrainë.
“Ka ardhur koha t’i ekspozojmë dhe t’u dërgojmë një mesazh të qartë ‘Albionit të pabesë’ dhe elitave të tij: nuk do t’ia dilni,” tha agjencia e njohur si SVR.
Moska nuk dha detaje mbi kundërshtimet e saj ndaj sjelljes së Britanisë përpara dy Luftërave Botërore.
Ndërsa Moska e ka veçuar Britaninë për kritika veçanërisht të ashpra, ajo ka ashpërsuar gjithashtu retorikën kundër Bashkimit Evropian dhe veçanërisht kundër presidentit francez Emmanuel Macron, deklaratat e të cilit për arsenalin bërthamor të Francës si kundërpeshë ndaj një kërcënimi të perceptuar rus kanë zemëruar Kremlinin.
Pushtimi i Ukrainës nga Rusia në vitin 2022 është bërë konflikti më i madh dhe më vdekjeprurës në Evropë që nga Lufta e Dytë Botërore. Kjo luftë ka lënë qindra mijëra të vdekur e të plagosur, ka zhvendosur miliona të tjerë dhe ka shkaktuar përplasjen më të ashpër mes Moskës dhe Perëndimit në dekada.
Për pjesën më të madhe të luftës, Rusia e ka kritikuar ashpër Uashingtonin për rolin e tij në furnizimin me ndihma të Kievit. Me Trumpin në detyrë, kjo ka ndryshuar.
Tre zyrtarë rusë, të cilët folën në kushte anonimiteti pasi nuk ishin të autorizuar të flisnin për mediat, thanë se Britania tani shihej si armiku kryesor i Moskës. Njëri prej tyre që u shpreh i zemëruar tha se Londra po “nxit kaos dhe luftë” në Ukrainë.
Një tjetër e përshkroi Britaninë si forcën lëvizëse të Perëndimit në organizimin e opozitës kundër Rusisë.
Deklaratat e kryeministrit Keir Starmer këtë muaj, ku ai foli për mundësinë e dërgimit të trupave britanike dhe avionëve në Ukrainë si pjesë e një force paqeruajtëse të mundshme, kanë zemëruar politikanët e lartë rusë. Ashtu si edhe pritja që i bëri një takimi të “koalicionit të të gatshmëve”, si dhe lobimi i tij personal dhe përmes telefonit te Trump për të mbështetur Ukrainën.
Ministri i Jashtëm rus, Sergei Lavrov, e ka portretizuar Starmerin si një figurë që po përshkallëzon tensionet pikërisht në momentin kur Trump po përpiqet t’i qetësojë ato.
Diplomatët britanikë në Rusi e dinë se me çfarë po përballen. Dëbimet reciproke kanë pakësuar tashmë stafin e ambasadës britanike me të paktën 10 diplomatë që nga fillimi i luftës. As Rusia dhe as Britania nuk kanë atashe mbrojtjeje në detyrë.
Shërbimi i sigurisë FSB i Rusisë akuzoi të hënën një diplomat britanik dhe bashkëshortin e një tjetër diplomati për spiunazh dhe i dëboi ata – akuza që Londra i quajti “të pabaza”.
Britania thirri ambasadorin rus në Londër të mërkurën dhe, në shenjë hakmarrjeje, dëboi një diplomat rus dhe bashkëshortin e një diplomati tjetër.
“Është e qartë se shteti rus po përpiqet në mënyrë aktive ta detyrojë Ambasadën Britanike në Moskë drejt mbylljes,” tha Ministria e Jashtme britanike në një deklaratë të mërkurën.
Ministria e Jashtme e Rusisë nuk iu përgjigj menjëherë një kërkese për koment mbi këtë çështje.
I pyetur për armiqësinë ruse ndaj Londrës, një zëdhënës i Ministrisë së Jashtme britanike tha se nuk do të angazhohej me “çdo pretendim të pabazë” të Moskës.
“Ata e nisën këtë luftë dhe, ndërsa janë të zënë duke nxitur përçarje, Mbretëria e Bashkuar dhe aleatët tanë, përfshirë SHBA-në, janë të përqendruar në sigurimin e një paqeje të drejtë dhe të qëndrueshme në Ukrainë. Çdo gjë që sugjeron të kundërtën është qartësisht absurde,” tha zëdhënësi.
“VEPRIMTARI ARMIQËSORE”
Sipas kreut të Shërbimit Sekret të Inteligjencës MI6 të Britanisë, Rusia ka përdorur sabotazh “jashtëzakonisht të pamatur” në tokën britanike dhe evropiane.
Një gjykatë në Londër këtë muaj shpalli fajtorë tre bullgarë për pjesëmarrje në një njësi spiunazhi ruse. Në tetor, një britanik pranoi në një gjykatë në Londër se kishte kryer një sulm me zjarrvënie në një depo në pronësi të ukrainasve në lindje të Londrës, në emër të Rusisë.
Një hetim britanik fajësoi Rusinë për helmimin në vitin 2006 të kritikut të Kremlinit, Alexander Litvinenko, në Londër me një substancë radioaktive. Londra gjithashtu e akuzoi Moskën për helmimin në Salisbury në vitin 2018, ku u përdor agjenti nervor Novichok. Moska i hodhi poshtë këto akuza.
Disa politikanë rusë kanë sugjeruar, pa dhënë prova, se Britania ndihmoi Ukrainën të kryente operacione sabotazhi ndaj objektivave ruse, si ura që lidh Krimenë me Rusinë kontinentale, ku në vitin 2023 u vranë dy persona.
Një nga tre zyrtarët rusë tha se Starmer, ashtu si Boris Johnson para tij, po e përdor luftën në Ukrainë për të larguar vëmendjen nga problemet e brendshme. Londra thotë se synimi i saj është të sigurojë që Ukraina të mos detyrohet të dorëzohet në kushte të padrejta.
“ANGLIA PO BRAKTISET”
Komentatorët nacionalistë në televizionin shtetëror rus kanë filluar t’u tregojnë rusëve se Londra ka tentuar të minojë Moskën prej shekujsh.
Pavarësisht popullaritetit të Londrës si një destinacion investimi për rusët pas shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik në vitin 1991, mosbesimi ndaj Britanisë ka rrënjë që të paktën që nga Lufta e Krimesë (1853-1856), kur ajo ishte pjesë e një aleance që mposhti Perandorinë Ruse.
Shkeljet e fundit të supozuara nga Britania kanë bërë që politikanët rusë të rikthejnë një shprehje të shekullit të 19-të, e cila përshkruante politikën e saj të jashtme armiqësore ndaj Rusisë nën Mbretëreshën Viktoria: “Anglezja po zbrazet” mbi Rusinë – një thënie që nënkupton përpjekjet sistematike të Britanisë për të vepruar si pengesë ndaj interesave ruse.
Ky qëndrim i ri anti-britanik, i cili ka ardhur paralelisht me një zbutje të shpejtë dhe të dukshme të retorikës anti-amerikane në mediat shtetërore, mund ta lërë Londrën më të ekspozuar.
Ndërsa Rusia hyn në vitin e katërt të luftës, me ekonominë e saj të mbingarkuar, ekziston një ndjenjë në Moskë se qasja e re e Trumpit mund të ofrojë një mundësi për paqe në kushte të favorshme për Moskën.
Disa ligjvënës kanë sugjeruar se kompanitë nga vendet “armiqësore” si Britania nuk duhet të lejohen të rikthehen në tregun rus, edhe nëse sanksionet perëndimore zbuten pas një marrëveshjeje përfundimtare të paqes me Ukrainën – ose, nëse lejohen, duhet të përballen me kushte shumë më të ashpra.
Vjacheslav Volodin, një nga aleatët kryesorë të Putinit, foli këtë javë për nevojën e rikuperimit të parave nga Britania, duke iu referuar interesit të akumuluar mbi asetet e ngrira ruse në Mbretërinë e Bashkuar, me vlerë rreth 26 miliardë dollarë, të cilat Londra po ia transferon Ukrainës.
Sipas të dhënave të qeverisë britanike, tregtia mes Britanisë dhe Rusisë është tkurrur nga mbi 16 miliardë paund në vitin 2021 në pak më shumë se 2 miliardë paund në vitin 2023. Kompania e naftës BP pësoi një goditje prej mbi 20 miliardë dollarësh kur u tërhoq nga Rusia në vitin 2022.
Megjithatë, disa kompani britanike, si gjiganti farmaceutik britaniko-suedez AstraZeneca dhe GlaxoSmithKline, vazhdojnë të operojnë në Rusi.
LOKOMOTIVA BRITANIKE
Disa në Britani mund të habiten nga rëndësia globale që Moska i atribuon shërbimeve të inteligjencës dhe forcave speciale të Londrës. Por një nga tre zyrtarët rusë tha se Londra kishte treguar se ishte e aftë të udhëhiqte me shembull në Ukrainë.
“Ata janë lokomotiva dhe tërheqin të tjerët pas tyre,” tha zyrtari.
Britania, e cila ofron trajnim dhe financim për ushtrinë ukrainase, ishte vendi i parë që premtoi dërgimin e tankeve kryesore perëndimore në Ukrainë dhe i pari që dorëzoi raketa lundrimi me rreze të gjatë veprimi, në një kohë kur vende të tjera hezitonin.
Kjo zemëroi thellësisht Rusinë.
“Nëse sot Britania po godet territorin tonë me raketat e saj nga Ukraina… unë e konsideroj këtë një arsye të mirë që Britania të pushojë së ekzistuari,” deklaroi në janar deputeti pro-Putin dhe ish-komandanti ushtarak Andrei Gurulyov në televizionin shtetëror.
Përpjekja e Rusisë për ta portretizuar Britaninë si nxitëse lufte pasqyron akuzën e Putinit se ish-kryeministri britanik Boris Johnson e kishte bindur presidentin ukrainas Volodymyr Zelenskiy të tërhiqej nga një marrëveshje e mundshme paqeje në vitin 2022 – një pretendim që Johnson dhe Zelenskiy e mohojnë.
Dhe megjithëse kjo akuzë e dobëson pretendimin se Britania paraqet një kërcënim për Moskën, politikanët dhe komentatorët rusë kanë nxituar të theksojnë gjendjen e tkurrur të ushtrisë britanike, e cila aktualisht ka më pak se 75,000 ushtarë aktivë. Rusia, nga ana tjetër, ka rreth 1.1 milionë trupa aktive.
Moderatori i televizionit shtetëror, Yevgeny Kiselyov, gjatë emisionit të tij kryesor këtë muaj, bëri një shaka duke thënë se e gjithë ushtria britanike mund të zinte vend në stadiumin e futbollit ëembley të Londrës.
Raportuar nga Andreë Osborn në Londër; Raportime shtesë nga Guy Faulconbridge në Moskë dhe Sachin Ravikumar në Londër; Shkruar nga Andreë Osborn; Redaktuar nga Daniel Flynn dhe Frank Jack Daniel./Reuters
