Nga Redaksia
Një analizë e fundit e publikuar nga Gazeta Infokus, e mbështetur në të dhëna zyrtare nga Fondi i Kursimeve Pensionale të Kosovës (Trusti), ka sjellë në vëmendje një nga zhvillimet më shqetësuese në tregun e punës në Kosovë gjatë viteve të fundit: një rënie dramatike prej mbi 100 mijë kontribuuesish në sistemin pensional vetëm gjatë tre muajve të parë të vitit 2025.
Mbi 108 mijë kontribuues më pak në vetëm një tremujor
Sipas të dhënave krahasuese ndërmjet tremujorit të katërt të vitit 2024 (tetor–dhjetor) dhe tremujorit të parë të vitit 2025 (janar–mars), numri i kontribuuesve aktivë në Trust ka rënë nga 445,613 në 337,286. Kjo përkthehet në 108,327 punëtorë më pak që kanë kontrata pune dhe që kontribuojnë në fondin pensional – një goditje e drejtpërdrejtë ndaj punësimit formal.
Kjo rënie nuk është vetëm statistikore. Ajo ka implikime reale për qytetarët, për sigurinë sociale, për të ardhmen ekonomike dhe për financat publike të vendit.
Tregues të tjerë që thellojnë krizën
Rënia e numrit të kontribuuesve nuk është treguesi i vetëm që sinjalizon krizën. Edhe indikatorët e tjerë të lidhur me punësimin janë në zbritje:
| Treguesi | TM4 2024 | TM1 2025 | Ndryshimi |
|---|---|---|---|
| Llogari të reja të hapura | 9,674 | 7,502 | -2,172 |
| Kontribute në euro | €88.80 milionë | €86.08 milionë | -€2.72 milionë |
Kjo nënkupton se jo vetëm ka më pak të punësuar, por gjithashtu ka më pak të rinj që hyjnë në tregun formal të punës. Pra, po shohim një dyfishim të goditjes: nga njëra anë, dalja masive nga sistemi, dhe nga ana tjetër, mungesa e hyrjeve të reja.
Çfarë fshihet pas shifrave?
Një rënie kaq e madhe në numrin e kontribuuesve për një periudhë kaq të shkurtër nuk mund të ndodhë pa arsye madhore. Pyetjet që dalin janë të shumta:
A është kjo pasojë e valës së re të emigrimit, sidomos nga të rinjtë dhe punëtorët e kualifikuar?
A po rritet punësimi informal, ku qytetarët punojnë pa kontrata dhe pa sigurime?
Apo kemi të bëjmë me një mosfunksionim të shtetit dhe të sistemit mbikëqyrës, që nuk arrin të identifikojë dhe ndalë këtë trend?
Edhe pse shifrat janë alarmante, nuk ka asnjë reagim serioz institucional deri tani. Retorika politike vazhdon të jetë optimiste, duke folur për “rritje ekonomike”, “rekorde eksportesh” dhe “besim qytetar”.
Institucionet heshtin, shifrat flasin
Këto të dhëna, të firmosura nga Trusti, përbëjnë një pasqyrë të pakontestueshme të realitetit ekonomik të vendit. Në një shoqëri demokratike dhe të përgjegjshme, një zhvillim i tillë do të duhej të nxiste:
Hetim parlamentar dhe auditim institucional
Strategji emergjente për ndaljen e emigrimit dhe nxitjen e punësimit formal
Transparencë të plotë nga Qeveria dhe Ministria e Financave dhe Punës
Por ajo që shohim është e kundërta: heshtje dhe mohime politike, ndërkohë që treguesit ekonomikë rrezikojnë të përkeqësohen më tej.
Çfarë na pret përpara?
Nëse trendi i TM1 2025 vazhdon, Kosova rrezikon të humbasë bazën e saj të punësimit formal – që është jetike për sistemin pensional, për mbrojtjen sociale dhe për stabilitetin afatgjatë.
Për të ndalur këtë rënie, është jetike që:
Të rishikohen politikat fiskale dhe të punësimit
Të luftohet më fuqishëm ekonomia informale
Të krijohen kushte që ndalin emigrimin, veçanërisht të rinisë
Një thirrje për përgjegjësi, jo për arsyetime
Kur mbi 100 mijë kontribuues zhduken nga sistemi pensional në një periudhë tremujore, pyetjet nuk janë të tepërta – janë të domosdoshme. Kjo nuk është çështje e statistikave të ftohta, por një alarm kombëtar për sigurinë sociale dhe të ardhmen e vendit.
Është koha për më shumë veprime konkrete dhe më pak fjalë boshe. Dhe mbi të gjitha, është koha që askush të mos guxojë të thotë më: “nuk e kemi ditur.”
Ky artikull është përpunuar nga redaksia mbi bazën e të dhënave zyrtare të publikuara nga Gazeta Infokus dhe Trusti i Kursimeve Pensionale të Kosovës.
