Pas dy vitesh nga nënshkrimi i marrëveshjes historike me Danimarkën, Kosova pritet të pranojë grupin e parë të të burgosurve të huaj në prill të vitit 2027. Këta të burgosur do të vendosen në Institucionin Korrektues të Gjilanit, si pjesë e një marrëveshjeje 10-vjeçare që parasheh dërgimin e 300 të dënuarve nga burgjet daneze në këtë qendër të Kosovës.
Marrëveshja, e cila është ratifikuar nga Kuvendi i Kosovës në maj 2024, do t’i sjellë vendit mbi 200 milionë euro përmes një modeli bashkëpunimi që përfshin jo vetëm mirëmbajtjen e të burgosurve, por edhe përfitime infrastrukturore dhe investime në sektorin e energjisë së ripërtërishme.
Fillimi i zbatimit dhe sfidat praktike
Drejtori i Përgjithshëm i Shërbimit Korrektues të Kosovës (SHKK), Ismail Dibrani, konfirmoi se përgatitjet janë në fazën e hershme, me fokus te përmbushja e standardeve daneze në infrastrukturë dhe menaxhim.
“Nuk kemi nisur ende renovimet, por pritet që deri në fund të qershorit të marrim kërkesat përfundimtare nga pala daneze. Pas kësaj, tenderi për punimet do të hapet në korrik”, deklaroi Dibrani për Radion Evropa e Lirë.
Në kuadër të përgatitjeve, planifikohet renovimi i qelive dhe ndërtimi i punëtorive të reja për të krijuar mundësi punësimi për të burgosurit që do të transferohen. Një grup prej 20 oficerësh korrektues kosovarë do të dërgohen në Danimarkë për trajnim praktik në mënyrë që të njihen me standardet evropiane të trajtimit të të burgosurve.
Të dënuar jo-danezë, pa rrezik të lartë
Sipas marrëveshjes, të burgosurit që do të transferohen nuk janë shtetas danezë dhe nuk do të jenë të dënuar për krime lufte, terrorizëm apo me probleme të rënda mendore. Të gjithë janë persona që Danimarka i ka dënuar me masë dëbimi pas përfundimit të dënimit.
Ministria daneze e Drejtësisë ka theksuar se të burgosurit do të trajtohen sipas kushteve identike me ato që do të kishin në një institucion korrektues në Danimarkë. Gjuha e punës do të jetë anglishtja, ndërsa dokumentet zyrtare do të përkthehen sipas nevojës në gjuhën daneze.
Reagimet dhe shqetësimet
Qendra Kosovare për Rehabilitimin e të Mbijetuarve të Torturës (QKRMT) ka ngritur shqetësime për transparencën dhe ndikimin e marrëveshjes në sistemin korrektues të Kosovës. Mehmet Musaj nga kjo organizatë thekson se ende nuk është e qartë ku do të zhvendosen mbi 200 të paraburgosur kosovarë që aktualisht ndodhen në burgun e Gjilanit.
Ai gjithashtu ka ngritur pyetje lidhur me trajtimin e të burgosurve të huaj: “A janë të trajnuar oficerët tanë për të komunikuar në gjuhë të huaj? Si do të menaxhohen shërbimet shëndetësore dhe administrimi i dosjeve të këtyre të burgosurve?”
SHKK thekson se Kosova ka kapacitete të mjaftueshme për të zhvendosur gradualisht të paraburgosurit në institucione të tjera, duke sqaruar se aktualisht janë rreth 1.800 të burgosur në vend, ndërsa kapaciteti total është mbi 2.800.
Investime dhe pagesa
Nga shuma prej mbi 200 milionë eurosh që Danimarka do të paguajë në dekadën e ardhshme, një pjesë do të shkojë për investime në burgje dhe një pjesë për projekte në sektorin e energjisë së ripërtërishme.
Pagesat do të realizohen çdo tre muaj, në varësi të numrit të të burgosurve të pranishëm. Ndërkohë, Danimarka ka ndarë një fond fillestar prej 5 milionë eurosh për periudhën e tranzicionit, por ende nuk është konfirmuar nga autoritetet nëse kjo shumë është pranuar.
Interesimi nga shtete të tjera
Drejtori i SHKK-së zbuloi se edhe disa shtete të tjera evropiane kanë shprehur interes për të dërguar të burgosurit e tyre në Kosovë, por kërkesat janë refuzuar për momentin. Ai nuk specifikoi se për cilat shtete bëhet fjalë.
Ky projekt ambicioz mes Kosovës dhe Danimarkës pritet të testojë kapacitetin e shtetit për të ofruar shërbime korrektuese sipas standardeve më të avancuara evropiane, ndërkohë që i sjell vendit investime të mëdha dhe e vendos në qendër të një modeli të ri të bashkëpunimit ndërkombëtar në fushën e drejtësisë penale.
