Qendra për Forenzikë Digjitale (DFC) ka zbuluar një model të qartë të veprimeve hibride ruse në Ballkanin Perëndimor, të cilat sipas analizës zhvillohen kryesisht përmes Serbisë, që funksionon si qendër rajonale për trajnime, logjistikë dhe propagandë.
Sipas raportit, operacionet e përdorura nga Rusia kundër Moldavisë para zgjedhjeve të vitit 2025 janë të njëjta me ato të vërejtura edhe në vendet tjera të rajonit, veçanërisht në momente kyçe të procesit të integrimit në Bashkimin Evropian dhe NATO.
Analiza paralajmëron se Mali i Zi, për shkak të afrimit të përfundimit të negociatave të anëtarësimit në BE dhe zgjedhjeve të planifikuara për vitin 2027, mbetet një objektiv potencial i veprimeve hibride të koordinuara nga Rusia.
DFC thekson se me rritjen e aktiviteteve ruse dhe rolin e Serbisë si vektor i vazhdueshëm i tyre, Mali i Zi vazhdon të jetë nën kërcënimin e ndërhyrjeve të jashtme. Sipas tyre, që nga viti 2020 ekzistojnë kushtet për përsëritjen e një skenari të ngjashëm me atë që u tentua në Moldavi, kësaj radhe në territorin malazez.
“Modelet e identifikuara të veprimeve, instrumentalizimi i subjekteve politike pro-ruse, infiltrimi i komuniteteve fetare në sferën politike, fushatat propagandistike përmes mediave dhe rrjeteve sociale pro-ruse, si dhe nxitja e qëllimshme e ndarjeve shoqërore e etnike reflektojnë qartë edhe në kontekstin malazez. Ashtu si në Moldavi, qëllimi strategjik është dobësimi i kursit pro-evropian të vendit, komprometimi i institucioneve dhe krijimi i një atmosfere të paqëndrueshme që favorizon interesat e Federatës Ruse”, thuhet në analizën e DFC-së.
DFC paralajmëron se nëse institucionet nuk arrijnë t’i identifikojnë dhe të reagojnë me kohë ndaj këtyre proceseve, Mali i Zi mund të bëhet objektivi i radhës i një sulmi hibrid në Ballkanin Perëndimor – me pasoja serioze për sigurinë dhe perspektivën e tij evropiane.
Gjatë fushatës parazgjedhore për zgjedhjet lokale në Kosovë, RT Ballkan dhe Sputnik Serbia përhapën pothuajse të njëjtin narrativ si gjatë fushatës për zgjedhjet parlamentare, të mbajtura më 9 shkurt: Lista Serbe, partia më e madhe e serbëve të Kosovës që gëzon mbështetjen e Beogradit, paraqitet si “mbrojtëse e interesave” të komunitetit serb.
Autoritetet e Kosovës, në anën tjetër, paraqiten si ato që ushtrojnë vetëm presion ose “terror” mbi komunitetin serb për ta detyruar të largohet.
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, e akuzoi Serbinë se po ndërhyn drejtpërdrejtë në zgjedhjet lokale që do të mbahen në vend më 12 tetor.
Po ashtu, kryeministri në detyrë i Kosovës, Albin Kurti, e ka akuzuar Serbinë të martën se po ndërhyn në zgjedhjet lokale të 12 tetorit në Kosovë duke bërë premtime për vende pune dhe përfitime financiare.
Kurti tha se veprimet e fundit të presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq dhe të aktorëve të tjerë serbë, shtetërorë dhe joshtetërorë, “nuk mund të cilësohen ndryshe përveçse ndërhyrje në procesin e zgjedhjeve lokale të tetorit në Kosovë”.
“Premtimet për vende pune, joshja përmes përfitimit të mbështetjes financiare, kushtëzimi dhe shantazhi me beneficione sociale dhe deklarimet e zyrtarëve shtetërorë të Serbisë, se vetëm Lista Serbe e mbron Serbinë në Kosovë, siç bëri së fundi ish-kryeministri i Serbisë, Millosh Vuçeviq, e siç ka bërë vetë presidenti Vuçiq, janë metoda të përsëritura të ndërhyrjes së Serbisë në Kosovë”, tha Kurti.
Kosova si pjesë e propagandës ruse përmes Serbisë
Ambasadori i Bashkimit Evropian në Kosovë, Aivo Orav, ditë më parë ka paralajmëruar se Kosova vazhdon të mbetet e ndjeshme ndaj manipulimeve dhe fushatave të dezinformimit, të cilat synojnë të dobësojnë besimin në institucione dhe të polarizojnë shoqërinë.
Gjatë fjalës së tij në Samitin e Paqes dhe Demokracisë në Kosovë, me temën “Çrregullim i ri botëror: dezinformim, mosbesim dhe shkatërrimi i normave demokratike”, Orav tha se dezinformimi është një kërcënim i përhapur në gjithë Evropën dhe se Kosova nuk është përjashtim.
Sipas tij, të dhënat tregojnë se në gjuhën shqipe dezinformatat shpërndahen më së shumti përmes rrjeteve sociale, ndërsa në gjuhën serbe qarkullojnë kryesisht në media tradicionale, duke përsëritur narracione që shpesh përputhen me propagandën ruse, sidomos në çështje politike dhe të sigurisë.
Ai theksoi se Kosova renditet e 40-ta nga 41 shtete në Indeksin Evropian të Edukimit Medial, çka sipas tij tregon mungesë të vetëdijes institucionale për rëndësinë e edukimit medial.
Orav u shpreh se mungesa e mendimit kritik dhe mos-integrimi i njohurive mbi verifikimin e burimeve në sistemin arsimor e lë shoqërinë të ekspozuar ndaj manipulimit.
“Në mbarë Evropën dhe përtej, dezinformata kërkon të dobësojë besimin në institucione, të polarizojë shoqëritë dhe të shfrytëzojë divizionet, dhe Kosova nuk bën përjashtim. Hapësira e Kosovës mbetet e ndjeshme ndaj manipulimit dhe ndërhyrjes. Kërkimet nga partnerët tanë tregojnë se mendimi kritik dhe verifikimi i burimit nuk diskutohen sistematikisht në shkolla, duke lënë popullin të ekspozuar ndaj manipulimit dhe dezinformatës.”
Ai paralajmëroi se dezinformimi, polarizimi dhe sulmet ndaj normave demokratike rrezikojnë bazat e besimit publik dhe angazhimit qytetar, duke krijuar një terren të favorshëm për destabilizim./Telegrafi
