Që kur Vladimir Putin filloi luftën në Ukrainë më 24 shkurt 2022, analistët ushtarakë, liderët botërorë dhe qytetarët e thjeshtë janë përpjekur të nxjerrin mësime nga efektet shkatërruese të armiqësive në atë që doli të ishte lufta më e gjatë në Evropë që nga viti 1945
- Dronët
Në vend të tankeve dhe avionëve, dronët e shpejtë janë shfaqur si arma më efektive në fushën e betejës. Ata vrasin ushtarë, hedhin në erë tanke duke bërë kërdi në frontin e luftës. Përdorimi i anijeve të lira detare nga ana e Ukrainës për të shënjestruar flotën ruse të Detit të Zi tani bëhet nëpërmjet armëve të drejtuara me bazë deti. Dominimi i dronëve ka shkaktuar një lloj tjetër konkurrence: garën për t’i çaktivizuar ata përmes bllokimit të sinjalit. Siç thekson Bloomberg , sipas vlerësimeve të industrisë, tregu global i dronëve pritet të arrijë në 260 miliardë dollarë deri në vitin 2030, duke treguar një rritje pothuajse dhjetëfish krahasuar me vitin 2021, një vit para luftës ruse në Ukrainë. Qeveria e Kievit njoftoi të premten se kishte rrëzuar më shumë se 24 drone Shahed të lëshuar gjatë natës nga Rusia dhe Krimea e pushtuar. Dronët u japin komandantëve në të dyja anët një pamje ajrore të fushës së betejës, duke i lejuar ata të gjurmojnë lëvizjet e armikut në kohë reale. Kjo do të thotë se, me gjithë këtë përparim teknologjik, lufta llogore e stilit të Luftës së Parë Botërore, e mbështetur nga breshëritë e artilerisë, ka mbizotëruar përgjatë vijave të frontit. Kjo kërkonte që kundërshtarët të prodhonin sasi masive municionesh, me pak a shumë sukses.
- Zgjidh një anë
Lufta në Ukrainë ka krijuar një botë më… bipolare. Kjo bëri që Suedia dhe Finlanda të gjenin strehim në “krahun e NATO-s”, pasi kishin rezistuar kaq gjatë për t’u bashkuar me Aleancën e Atlantikut të Veriut nga frika e antagonizimit të Rusisë. Zhvillimet në Ukrainë kanë ripërtërirë gjithashtu bisedimet e qeverisë së Kievit për anëtarësimin në NATO, si dhe në Bashkimin Evropian, pasi perspektivat e saj kishin vite të tëra “e ngrirë”. Megjithatë, duhet të theksojmë se jo të gjitha vendet kanë treguar gatishmëri të madhe për të zgjedhur një “kamp”. Turqia, si një anëtare e NATO-s që e konsideron veten si ndërmjetëse midis fraksioneve ndërluftuese, nuk i është bashkuar sanksioneve perëndimore kundër Kremlinit. E njëjta gjë vlen edhe për Izraelin dhe shumë vende të të ashtuquajturit Jug Global. (Disa studiues besojnë se termi ka zëvendësuar përkufizimin e “vendeve të botës së tretë”, të paktën për arsye të korrektësisë politike. Gjeografikisht, Jugu Global është një term mjaft relativ, pasi përfshin shtetet e hemisferës veriore si India dhe Meksika. Megjithatë, kur shumica e njerëzve flasin për Jugun Global, ata i referohen kryesisht ekonomive në zhvillim)
Ndërsa lufta e Rusisë në Ukrainë ka bashkuar SHBA-në dhe aleatët e saj tradicionalë të pasluftës, ajo i ka mësuar asaj diçka edhe për besueshmërinë e këtyre lidhjeve. Shumë në Evropë kanë filluar të dyshojnë në stabilitetin e aleatit të tyre transatlantik pasi SHBA ka pezulluar lëshimin e më shumë se 60 miliardë dollarëve në ndihmë ushtarake për disa muaj. Ndërkohë, perspektiva e kthimit të ish-presidentit republikan amerikan Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë pas zgjedhjeve të nëntorit shton shqetësimin e tyre
- Sanksionet perëndimore kundër Moskës nuk janë ilaç
G7, grupi i shtatë ekonomive më të fuqishme në botë, ka vendosur një sërë sanksionesh kundër Kremlinit gjatë dy viteve të fundit, duke ndërprerë tregjet e Rusisë në sektorët e energjisë, mallrave bazë dhe teknologjisë. Këto sanksione kanë bllokuar ndjeshëm aksesin e Moskës në sistemin financiar ndërkombëtar , kanë ngrirë rezervat e Bankës Qendrore si dhe asetet e qindra individëve dhe subjekteve. Megjithatë, vendosja e sanksioneve të ashpra perëndimore kundër Kremlinit nuk e pengoi vazhdimin e luftës së Putinit dhe as nuk çoi në kolapsin e ekonomisë së tij. Kjo është pjesërisht për shkak të aftësisë së vendit për të anashkaluar kufizimet ose për të zbutur efektet e tyre. Megjithatë, me kalimin e kohës, do të bëhet gjithnjë e më e vështirë për Rusinë që të mbajë ekonominë e saj në një nivel të kënaqshëm: asaj do t’i duhet të përdorë burime të konsiderueshme në shpenzimet ushtarake pasi është e shkëputur nga tregjet kryesore të eksportit. Ndërkohë, kostoja e importit të mallrave është rritur. Në këtë kontekst, vendet e G-7 janë fokusuar në pengimin e përpjekjeve të Moskës për të shmangur sanksionet e përzgjedhura, si ato për teknologjinë e përdorur në armët që ajo blen përmes vendeve të treta
4.Pavarësia e zinxhirit të furnizimit është parësore
Lufta në Ukrainë ka zbuluar rëndësinë jetike të zinxhirëve të furnizimit të brendshëm. Kur qeveria e Kievit ka nevojë për më shumë furnizime ushtarake, ajo zakonisht duhet të negociojë me aleatët. Kur Rusia e bën këtë, ajo është më shpesh sesa jo në gjendje të rrisë prodhimin në industritë që kontrollon duke paguar në rubla. Megjithëse Rusia përballet me disa mungesa dhe produktet e saj priren të jenë inferiore ndaj atyre të rivalëve të saj, ajo mund të manovrojë më lehtë në kohë lufte. Ai gjithashtu krijoi rrugë furnizimi përmes vendeve të treta për të marrë në dorë komponentët e ndaluar. Në vend të kësaj, shtetet evropiane kanë qenë të ngadalta për të rritur prodhimin ushtarak dhe për të luftuar evazionin e sanksioneve. Prodhimi i tyre i artilerisë dhe kapaciteti i prokurimit mbetet prapa atij të Rusisë, duke e lënë Kievin të përballet vetëm ndërsa lufta hyn në vitin e saj të tretë. Dhe ndërsa Rusia vazhdon të ruajë avantazhin e saj në fushën e betejës, aleatët e Kievit nuk mund të dërgojnë mjaftueshëm armë në zonën e luftës. Kjo është arsyeja pse Ukraina ka filluar të rrisë prodhimin në mënyrë që të mos jetë aq e varur nga aleatët, por ky tranzicion kërkon kohë.
5.Një luftë e Putinit mund të ndodhë përsëri
Në një fjalim pak pas fillimit të luftës së Putinit në Ukrainë, kancelari gjerman Olaf Scholz foli për një “Zeitenwende”, domethënë një pikë kthese të thellë në histori. Termi simbolizon mënyrën në të cilën konfliktet e armatosura shkatërruan optimizmin – disa mund të thonë, refuzimin – të Evropës për të besuar se një luftë e këtyre përmasash nuk mund të ndodhte kurrë në tokën e saj. Vetëm tani, dy vjet pas armiqësive në Ukrainë, lokomotiva e Eurozonës po përmbush objektivin e shpenzimeve ushtarake të NATO-s prej 2% të PBB-së së saj. Ky synim nuk do të arrihet këtë vit nga shumë më tepër se gjysma e anëtarëve të Aleancës, megjithëse ky është një hap i rëndësishëm nga para fillimit të luftës. Ndërkohë, Donald Trump ka alarmuar evropianët duke kërcënuar se do të inkurajojë Rusinë të pushtojë vendet që nuk shpenzojnë mjaftueshëm për mbrojtjen. Por këto vende kanë gjithashtu stimujt e tyre për t’i vënë veshin këtij presioni. Edhe pse nuk e prisnin këtë reagim nga Trump, po tentojnë të kundërsulmojnë.
Vende si Danimarka dhe Gjermania po punojnë për të forcuar mbrojtjen e tyre, me shkallë të ndryshme vendosmërie. Ata vlerësojnë se, brenda pak vitesh, Vladimir Putin mund të jetë gati të sulmojë një vend të NATO-s. “Ky konflikt ndoshta do të revolucionarizojë frontin e luftës më shumë se çdo tjetër që nga Lufta e Dytë Botërore,” tha Ruslan Pukhov, kreu i Qendrës për Analiza Strategjike dhe Teknologjike, një institut i ekspertëve të mbrojtjes në Moskë.
