Në një nga operacionet më të mëdha ushtarake të viteve të fundit, Izraeli ka ndërmarrë një sulm ajror të gjerë kundër infrastrukturës bërthamore të Iranit. Siç raporton prestigjiozja italiane Corriere della Sera, sulmet ndodhën gjatë natës së 12-13 qershorit dhe synuan qendrat kyçe të programit atomik iranian, përfshirë stacionin e njohur të Natanzit.
Objektivi kryesor i ofensivës izraelite ishte Natanzi – një kompleks nëntokësor rreth 220 kilometra nga Teherani. Sipas autoriteteve iraniane, dëmet ishin “në sipërfaqe”, por burime izraelite pretendojnë se goditjet kanë arritur në thellësi, duke dëmtuar pajisjet më të ndjeshme të pasurimit të uraniumit.
Sulmet u shtrinë gjithashtu në objekte të tjera strategjike në Tabriz, Arak, Fordoë dhe Isfahan. Në këtë të fundit ndodhet një qendër e madhe për pasurimin e uraniumit, të konfirmuar si objektiv edhe nga zëdhënësja e ushtrisë izraelite, Effie Defrin.
Sipas raportimeve fillestare, të paktën shtatë shkencëtarë iranianë, të përfshirë në zhvillimin bërthamor, janë vrarë gjatë sulmeve, ndërkohë që humbjet totale dhe ndikimi i plotë pritet të vlerësohen në ditët në vijim.
Përveç qendrave bërthamore, Izraeli ka goditur edhe gjashtë baza ushtarake iraniane, stacione radarësh, pajisje kundërajrore, si dhe rezidenca të oficerëve dhe studiuesve të përfshirë në projektet sensitive. Rreth njëzet zyrtarë të lartë janë eliminuar në një përpjekje të qartë për të destabilizuar zinxhirin komandues të Iranit dhe për të ndalur ndonjë kundërpërgjigje të organizuar.
A është Irani pranë prodhimit të bombës atomike?
Sipas raportit të fundit të Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike (IAEA), Irani ka arritur të grumbullojë uranium të pasuruar në pastërti 60%, sasi kjo e mjaftueshme për ndërtimin e deri në nëntë bomba bërthamore. Megjithatë, ndërtimi i një arme të gatshme për përdorim kërkon teknologji shtesë – një hap që, sipas shefit të IAEA-së, Raphael Grossi, nuk është i pamundur për iranianët.
Deklaratat e Grossit se “iranianët i kanë të gjitha pjesët e enigmës” i kanë dhënë edhe më shumë peshë argumentit izraelit se ndalimi i programit iranian kërkon veprim ushtarak.
Rezoluta dhe paralajmërimi i IAEA-së
Në një zhvillim paralel, bordi drejtues i IAEA-së miratoi një rezolutë që dënon “dështimet e shumta” të Iranit për të ofruar transparencë dhe bashkëpunim. Dokumenti thekson se IAEA “nuk mund të garantojë” se programi bërthamor iranian është vetëm për qëllime paqësore – një deklaratë e paprecedentë që konfirmon alarmet izraelite dhe përforcon legjitimitetin ndërkombëtar të operacionit.
A ka rrezik për popullsinë?
Drejtori i IAEA-së ka konfirmuar se nuk ka rrezatim të përhapur jashtë objekteve të goditura. Megjithatë, brenda zonave të sulmuara është vërejtur “kontaminim radiologjik dhe kimik”, duke ngritur shqetësime për pasoja të mëvonshme mjedisore dhe shëndetësore.
Ofensiva izraelite është vetëm hapi i parë i asaj që mund të shndërrohet në një cikël të ri dhune në Lindjen e Mesme. Ndërkohë që Teherani nuk ka reaguar zyrtarisht me një kundërsulm të gjerë, tensionet janë në pikën kulmore. Deklaratat e Izraelit se do të “vazhdojë ofensivën për ditë të tëra” rrisin frikën për përshkallëzim të mëtejshëm dhe përfshirje të aktorëve të tjerë rajonalë.
Bota po e ndjek me ankth këtë zhvillim – dhe pyetja që mbetet është: Sa larg do të shkojë ky konflikt dhe kush do të ndalë spiralen e dhunës?
