Ndërsa bota përgatitet të shënojë përvjetorin e dytë të pushtimit të Vladimir Putinit në Ukrainë këtë javë, Evropa duhet t’i bëjë vetes disa pyetje kërkimore në lidhje me luftën që shpërtheu papritur në kufijtë e saj – dhe si do t’i afrohet 12 muajve të ardhshëm. Ndoshta më e rëndësishmja ndër këto pyetje është: Sa kohë mund të mbajë praktikisht një mbështetje të tillë financiare shterruese për Ukrainën?
Ky mendim nuk është i ri, por po jehon gjithnjë e më shumë privatisht në disa qoshe të zyrtare. Ky mendim gjithashtu pasqyron disa të vërteta të zymta aktuale. Ishte arritur që për disa kohë palët të mos përparojnë në front, por javën e kaluar, Ukraina u detyrua të tërhiqej nga qyteti kyç Avdiivka pas muajsh luftimesh të ashpra, duke shënuar humbjen e saj më të keqe që nga rënia e Bakhmutit në maj.
Edhe paratë shumë të nevojshme që dëshpërimisht priten të vijnë nga Shtetet e Bashkuara kanë ngecur, pasi kanë kaluar Senatin, por në pritje të miratimit të Dhomës së Përfaqësuesve ende nuk është liruar ekzekutimi i tyre. Uniteti midis Bashkimit Evropian (BE) dhe NATO-s ka filluar të rrënohet, me pothuajse çdo vendim të madh të penguar dhe kërcënuar me veto.
Asnjë zë serioz perëndimor nuk dëshiron të braktisë Kievin, por është e pamohueshme që lodhja po vjen ndërsa faturat rriten.
Që nga fillimi i krizës, BE-ja dhe aleatët e saj rajonalë kanë shpenzuar më shumë se 100 miliardë dollarë për financimin e përpjekjeve të mbrojtjes së Ukrainës, sipas “Ukraina Support Tracker” të Institutit Kiel.
Në fillim të këtij muaji, liderët e BE-së ranë dakord për një paketë prej 54 miliardë dollarësh për Ukrainën nga tani deri në vitin 2027. Mbretëria e Bashkuar, ndoshta lojtari kryesor i sigurisë në rajon, gjithashtu ka premtuar më shumë se 15 miliardë dollarë për Ukrainën që nga viti 2022. Për kontekstin, sipas Institutit Kiel, SHBA ka shpenzuar 66 miliardë dollarë, me 60 miliardë dollarë të tjerë që janë në pritje.
Ndërsa mbështetja e fuqishme e Perëndimit për Ukrainën që nga viti 2022 ka befasuar shumë në botën diplomatike, sa më gjatë të zgjasë lufta, aq më shumë rritet lodhja.
Midis faktit se nuk po shihet fundi i konflikti dhe konkurrencës për vëmendjen politike në Lindjen e Mesme – si dhe shqetësimet e brendshme nga krizat e kostos së jetesës të udhëhequra nga inflacioni në mbarë botën – shpenzimi i shumave të mëdha për Ukrainën mund të bëhet politikisht më i vështirë për qeveritë.
Presioni politik mbi shpenzimet e qeveriva po bëhet më i dukshëm pasi zgjedhjet Parlamentare Evropiane po afrohen në qershor. Zyrtarëve evropianë u mjafton vetëm të shikojnë vështirësinë që po i has presidenti amerikan Joe Biden me paketën e tij të Ukrainës për të parë ndikimin në botën reale të financimit të një lufte të kushtueshme jashtë shtetit, kur vjen në kontakt të drejtpërdrejtë me politikën e brendshme.
Këtyre shpërqendrimeve të pafavorshme i shtohet edhe perspektiva e kthimit të Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë vitin e ardhshëm.
Trump nuk e ka deklaruar qartë se cila do të ishte politika e tij ndaj Ukrainës, me përjashtim të pretendimit të tij se ai mund t’i jepte fund luftës brenda 24 orëve. Retorika anti-NATO e ish-presidentit, përbuzja e përgjithshme për institucionet evropiane dhe admirimi i çuditshëm për Putinin janë të njohura.
Ndërsa askush nuk e di se çfarë mund të nënkuptojë materialisht një presidencë tjetër e Trumpit, është e besueshme të parashikohet një skenar i rastit më të keq për Ukrainën, ku ajo humbet vrullin në terren, ndërkohë që okupatori i ri i Shtëpisë së Bardhë vendos që Amerika ka shpenzuar mjaftueshëm tashmë.
Kjo është një perspektivë alarmante për zyrtarët evropianë të cilët tashmë besojnë se Putini po gërmon dhe po përpiqet të presë Perëndimin.
Dymbëdhjetë muajt e ardhshëm do të jenë vendimtarë për aleatët evropianë të Ukrainës. Është qartazi në interesin e Evropës kontinentale që Putini të mos e fitojë këtë luftë – ka shumë pak që nuk pajtohen me atë ndjenjë.
Prandaj është thelbësore, thonë zyrtarët, që çfarëdo që të ndodhë në Amerikë, evropianët të rezistojnë dhe të vazhdojnë të shpenzojnë për të ndihmuar Ukrainen, sado e vështirë të duket.
Në prag të zgjedhjeve presidenciale në SHBA, do të shtrohet në mënyrë të pashmangshme pyetja se çfarë do të ndodhë me sigurinë evropiane pa Amerikën. Dhe ndërsa është e vërtetë që siguria e Ukrainës është e lidhur drejtpërdrejt me sigurinë më të gjerë evropiane, çështja e menjëhershme se si të mbështetet Kievi është paksa e ndryshme nga qëllimi afatgjatë i Evropës për pavarësi më të madhe të sigurisë nga Shtëpia e Bardhë.
A mund të vazhdojë Europa të financojë Ukrainën nëse SHBA tërheq mbështetjen financiare?
Shumica e zyrtarëve argumentojnë se mundet. Do të ishte e vështirë, sigurisht, por e mundur. “BE është shumë e mirë në mbledhjen e fondeve dhe ka mjete që ende nuk i ka përdorur”, tha një zyrtar i NATO-s për CNN.
Zyrtari i NATO-së tha se në 12 muajt e ardhshëm, Brukseli duhet të fillojë të shikojë përdorimin e parave të lidhura në asetet e ngrira ruse për të ndihmuar financimin e Ukrainës. “Ndërsa ato para nuk mund të përdoren ligjërisht për të blerë armë, ato mund të përdoren për të mbuluar kostot e kompensimit, duke çliruar para për armë nga buxhetet e BE-së dhe kombëtare,” tha ai.
Zërat diplomatikë që kanë sytë nga bota përtej Evropës ngrenë vemendjen për këtë. Disa kanë frikë se krijimi i një precedenti për përdorimin e aseteve të ngrira për të mbledhur para për luftërat e huaja mund t’u japë vendeve si Kina një dritë jeshile për të bërë të njëjtën gjë në betejat e saj të brendshme rajonale. Pekini prezantoi një ligj të ri vitin e kaluar që e bën më të lehtë të bësh të ngjashëm me asetet e huaja brenda Kinës.
Çështja më e mprehtë është nëse Evropa mund t’i sigurojë apo jo Kievit armët që i nevojiten për të fituar luftën pa mbështetjen amerikane.
Përgjigja për këtë do të ishte jo. Europa thjesht nuk ka peshën e prodhimit tani për t’i shërbyer në mënyrë të pavarur Ukrainës gjatë 12 muajve të ardhshëm.
Megjithatë, diplomatët perëndimorë janë optimistë se armatosja e Ukrainës përshtatet në mënyrë të përkryer me një përpjekje shumë të nevojshme evropiane për të reduktuar varësinë e saj nga Amerika.
Zyrtarët tregojnë për një marrëveshje të fundit, të ndërmjetësuar nga NATO, ku vendet evropiane janë zotuar të blejnë 1000 raketa nga firmat amerikane që do të ndërtohen në një fabrikë të re gjermane.
Pothuajse të gjithë pajtohen se Evropa duhet të blejë më shumë armë dhe të ketë një politikë sigurie që nuk është aq e varur nga SHBA. Arritja e kësaj nuk duhet të jetë në kurriz të Amerikës dhe vendosja e karotës së kontratave fitimprurëse për kompanitë amerikane është një mënyrë për të siguruar që të gjithë të fitojnë.
Pushtimi i paprovokuar i Ukrainës nga Putini është një travesti që ka kushtuar jetë të panevojshme. Nëse do të vijnë ndonjë gjë pozitive prej saj, ato duhet të përfshijnë Evropën që më në fund të bëhet e përshtatshme për të mbrojtur veten dhe bashkëpunimin me aleatin e saj të vjetër.
Dhe për atë që ia vlen, shumica dërrmuese e zyrtarëve perëndimorë besojnë se nëse Evropa mund ta kalojë vitin e ardhshëm duke u bërë në gjendje të luftojë, do të jetë shumë më e lehtë të mbajë jashtë loje një President të ardhshëm Trump./ nga By Luke McGee, CNN
