Arkeologët kanë zbuluar hartën më të vjetër të njohur në botë, “Imago Mundi”, një pllakë balte që daton në shekullin e 5-të p.e.s..
I gjendur në Sippar, një qytet i lashtë në veri të Babilonisë në Irakun e sotëm, ky artefakt i jashtëzakonshëm ofron një pasqyrë të shkurtër se si babilonasit e shihnin botën e tyre dhe kozmosin.
Harta, që tani ndodhet në Muzeun Britanik, ndërthur njohuritë gjeografike me mitologjinë, duke pasqyruar botëkuptimin unik të një prej qytetërimeve më të hershme të botës.
“Imago Mundi” e vendos Babiloninë, zemrën e perandorisë babilonase, në qendër të botës, të rrethuar nga shtatë qytete dhe shtatë ishuj mitikë.
Këto janë të rrethuara nga dy unaza uji, njëra që përfaqëson një “det të kripur” dhe tjetra quhet “Lumi i hidhur”.
Këta kufij ujorë simbolizonin kufijtë e botës së njohur për babilonasit, të cilëve u mungonin mjetet moderne të hartës, por arritën të përshkruanin një mjedis të qartë dhe të strukturuar.
Qytete të tilla si Urartu, Asiria, Der dhe Elam përfshihen, së bashku me malet dhe kënetat, duke theksuar përpjekjet e babilonasve për të përfaqësuar monumentet natyrore dhe të krijuara nga njeriu.
Ajo që e bën “Imago Mundi” vërtetë magjepsëse është shkrirja e botës fizike me mitologjinë babilonase. Harta përfshin referenca për hyjnitë, krijesat mitike dhe elementet kozmologjike.
Për shembull, perëndia Marduk, i cili ishte qendror i fesë babilonase, shfaqet në mbishkrimet në hartë, krahas figurave të tilla si njeriu Akrep dhe Anzu, një zog me kokë luani.
Këto qenie mitologjike tregojnë se babilonasit e shihnin botën e tyre të qeverisur jo vetëm nga ligjet fizike, por edhe nga forcat hyjnore.
Ana e pasme e hartës ofron një pasqyrë të mëtejshme mbi besimet babilonase, pasi ajo përshkruan yjësitë që janë pjesë e zodiakut modern.
Kjo sugjeron që babilonasit ishin ndër qytetërimet e para që lidhën rrethinat e tyre tokësore me trupat qiellorë, duke përzier astronominë me mitologjinë.
Kuptimi i tyre për qiejt ishte i avancuar për kohën dhe luajti një rol të rëndësishëm në kulturën e tyre, me yjësitë që shërbenin si qëllime praktike ashtu edhe shpirtërore.
Studiuesit kanë zbuluar se harta ishte një kopje e një versioni edhe më të vjetër, duke treguar vazhdimësinë e traditës hartografike babilonase.
Ky zbulim shton thellësinë historike, duke theksuar se kurioziteti i tyre për botën dhe universin shtrihej në breza. Kombinimi i hartës i gjeografisë, mitologjisë dhe astronomisë ilustron kuptimin e sofistikuar të babilonasve për mjedisin e tyre.
Dr. Irving Finkel, kurator në Muzeun Britanik, ka luajtur një rol kyç në deshifrimin e hartës.
Ai e përshkruan atë si më shumë sesa thjesht një mjet gjeografik, por një përfaqësim të të gjithë botëkuptimit të babilonasve – ku fizikja dhe mistikja ishin të lidhura pazgjidhshmërisht.
“Lumi i hidhur” me dy unaza, për shembull, i vinte theksin Babilonisë si qendër të ekzistencës, me botën përreth të parë si një përzierje e realitetit dhe imagjinatës.
“Imago Mundi” tregon arritjet intelektuale të babilonasve.
Ai ofron një vështrim të rrallë dhe të paçmuar se si popujt e lashtë e shihnin vendin e tyre në botë, duke përzier gjeografinë, mitologjinë dhe astronominë në një objekt të vetëm, të jashtëzakonshëm.
Kjo hartë nuk është vetëm një dokument historik, por një pasqyrim i kuriozitetit të përjetshëm të njerëzimit për universin.
