Stërvitjet më të mëdha ushtarake të Kinës në vitet e fundit simulojnë një bllokadë të Tajvanit dhe vënë në provë vendosmërinë e SHBA dhe të sigurisë rajonale, në një kohë tensionesh të larta politike.
Ushtria kineze nisi të hënën stërvitjen e saj më të madhe ushtarake rreth Tajvanit, duke thënë se stërvitjet me armë zjarri do të simulojnë një bllokadë të porteve kryesore të ishullit.
Pekini e pretendon Tajvanin si territor kinez dhe zotohet ta “ribashkojë” atë me Kinën me forcë nëse është e nevojshme. Agjencia shtetërore e lajmeve Xinhua tha se stërvitjet, të quajtura “Misioni Drejtësi 2025”, ishin një “paralajmërim i ashpër kundër forcave separatiste dhe ndërhyrjeve të jashtme”.
Tajvani, i cili hedh poshtë pretendimet territoriale të Pekinit, i ka kërkuar Kinës “të mos e gjykojë gabim situatën dhe të bëhet një faktor shqetësues në rajon”. Duke dënuar veprimin e Kinës si “irracional”, Ministria e Mbrojtjes e Tajvanit tha se kishte ngritur një qendër reagimi ndaj emergjencave dhe kishte vendosur forca. Ushtria kineze nuk specifikoi se sa do të zgjasnin stërvitjet, por emri sugjeron se ato pritet të përfundojnë para fillimit të vitit 2026.
Simulimi i një bllokade të Tajvanit
Në një deklaratë zyrtare, ushtria kineze tha se degë të shumta të ushtrisë do të kryejnë ushtrime rreth Tajvanit “në distancë të afërt, nga drejtime të ndryshme” për të testuar aftësitë e operacioneve të përbashkëta.
Shi Yi, një zëdhënës i Komandës Lindore të ushtrisë kineze, tha se stërvitja do të përqendrohej në përgatitjen për luftime në det dhe në ajër, mbylljen e porteve dhe zonave kryesore dhe zbatimin e parandalimit shumëdimensional.
“Kjo tregon një përpjekje për të fituar epërsi ajrore dhe detare dhe për të ndërprerë mbështetjen e jashtme ushtarake”, tha Su Tzu-yun, një studiues në Institutin për Studime të Mbrojtjes dhe Sigurisë Kombëtare në Taipei.
Manovrat e shtata të mëdha që nga viti 2022
Këto janë stërvitjet e shtata të mëdha ushtarake kineze rreth Tajvanit që nga viti 2022, kur Kryetarja e atëhershme e Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA-së, Nancy Pelosi, vizitoi ishullin.
William Yang, analist i lartë për Azinë Verilindore në Grupin Ndërkombëtar të Krizave, tha se ushtrime të tilla që simulojnë një bllokadë të Tajvanit janë bërë “rutinë”. Por Yang paralajmëroi kundër kohës gjithnjë e më të shkurtër midis njoftimit dhe fillimit të ushtrimeve: “Kjo tregon se Ushtria Çlirimtare Popullore e Kinës po bëhet gjithnjë e më e aftë për të vendosur me shpejtësi forcat në pozicione të gatshme për luftime”, tha ai.
Pekini vë në provë vendosmërinë e Uashingtonit
Lëvizja e fundit kineze erdhi disa ditë pasi Shtetet e Bashkuara zbuluan një paketë shitjeje armësh prej 11.1 miliardë dollarësh për Tajvanin, e cila, nëse miratohet nga Kongresi, do të ishte marrëveshja më e madhe e armëve të SHBA-së me ishullin. “Ata po testojnë se si do të reagojë qeveria e SHBA-së,” tha Yang.
Javën e kaluar, Pekini vendosi sanksione ndaj 20 kompanive amerikane të lidhura me mbrojtjen dhe 10 drejtuesve në shenjë proteste ndaj shitjeve të armëve në Tajvan. Por Yang thotë se sanksionet janë kryesisht “simbolike” dhe nuk kanë efekt të vërtetë.
“Kjo është arsyeja pse Pekini ende ndjen nevojën për të mbajtur stërvitje ushtarake në shkallë të gjerë për të demonstruar drejtpërdrejt pakënaqësinë e tij,” shtoi ai.
Marrëdhëniet midis dy ekonomive më të mëdha në botë kanë qenë jashtëzakonisht të tensionuara gjatë vitit të kaluar, megjithëse kanalet e komunikimit kanë mbetur të hapura.
Në Strategjinë e saj të re të Sigurisë Kombëtare, të publikuar në fillim të dhjetorit, administrata Trumpka theksuar rivalitetin tregtar me Kinën, ndërsa raporti i fundit i Pentagonit për Kongresin theksoi ndërtimin dhe modernizimin ushtarak të Kinës në kontekstin e përgatitjeve të mundshme për një pushtim të Tajvanit.
Duke nisur këto ushtrime ushtarake, Pekini mund të testojë gjithashtu nëse Shtetet e Bashkuara do të reagojnë me masa të forta apo do të ndjekin një qasje më të përmbajtur, sipas Yang, për të ruajtur kushtet për vizitën e planifikuar të Presidentit Donald Trump në Kinë vitin e ardhshëm. Në nëntor, Trump tha se kishte rënë dakord të vizitonte Pekinin në prill 2026 dhe ftoi Presidentin Kinez Xi Jinping të bënte një vizitë shtetërore në Shtetet e Bashkuara më vonë vitin e ardhshëm.
Mosmarrëveshja me Japoninë nxeh më tej tensionet
Njoftimi i Kinës për stërvitjet erdhi pasi Pekini shprehu pakënaqësi për komentet e Kryeministrit të ri nacionalist të Japonisë, Sanae Takachi, i cili sugjeroi se ushtria japoneze mund të përfshihej nëse Kina ndërmerrte veprime kundër Tajvanit. Tensionet midis dy vendeve janë rritur ndjeshëm që atëherë, me Pekinin që kërkon tërheqjen e deklaratës, ndërsa Tokio qëndron pas përmbajtjes së saj.
Në të njëjtën kohë, udhëheqësi kinez Xi Jinping ka kryer një spastrim të madh të zyrtarëve të lartë ushtarakë vitet e fundit. Raportet e fundit sugjerojnë se Ministri i Mbrojtjes Dong Jun mund të jetë nën hetim, megjithëse kjo nuk është konfirmuar zyrtarisht.
Su, një analist ushtarak me bazë në Taipei, beson se komentet e Takachit dhe një luftë e brendshme për pushtet brenda ushtrisë kineze mund të kenë nxitur njoftimin “e nxituar” të ushtrimeve ushtarake rreth Tajvanit.
Mosmarrëveshja për buxhetin ekspozon përçarjen e Tajvanit
Një faktor tjetër është situata aktuale politike në Tajvan, ku Presidenti është nga partia në pushtet, ndërsa Parlamenti kontrollohet nga partitë e opozitës që mbështesin lidhje më të ngushta ekonomike me Pekinin. Në një mjedis të tillë, disa nisma politike kanë hasur pengesa në procesin legjislativ.
Muajin e kaluar, Presidenti i Tajvanit Lai Ching-te zbuloi një plan për të investuar 40 miliardë dollarë shtesë gjatë tetë viteve në një buxhet të veçantë mbrojtjeje. Megjithatë, kjo u bllokua nga opozita, e cila kontrollon Parlamentin.
“Mendoj se edhe Pekini e ka vënë re këtë përçarje, e cila i lejon asaj të vazhdojë të ushtrojë ndikim”, tha Yang për DW.
“Përmes kësaj stërvitjeje të madhe ushtarake, autoritetet kineze ndoshta shpresojnë që partitë e opozitës në Tajvan do të rrisin kritikat ndaj Lait, ndërsa në të njëjtën kohë do të përdorin shumicën e tyre në Parlament për të vazhduar të bllokojnë përpjekjet e administratës së tij për të miratuar një buxhet mbrojtjeje.” /DW
